حضرت فاطمه (علیها السلام) در منابع اهل سنت

حضرت فاطمه(ع) بانویی است که افتخار خاندان وحی بوده، چون خورشیدی بر تارک اسلام عزیز می درخشد و فضائل او هم طراز فضائل بی نهایت پیامبر اکرم(ص) و خاندان عصمت و طهارت(ع) بوده است. به طوری که عایشه، در موردش می گوید: «کسی را ندیدم که شباهت، زیّ، وقار و سیرۀ او در نشست و برخاست به رسول اکرم(ص) بیش از فاطمه(ع) باشد.» و گفته است: «کسی را ندیدم که کلامش چون فاطمه، شبیه کلام رسول خدا(ص) باشد.» و: «هرگز جز پیامبر(ص)، احدی را برتر از فاطمه(ع) ندیدم.» حضرت فاطمه(ع) شخصیتی است که بعد از وفات رسول اعظم(ص) جبرئیل امین نزد او می آمد و او را دلداری داده، از حال و جایگاه پدرش به او گزارش می داد.

مقدمه

اگرچه بنا بر نص قرآن کریم، حضرت مریم(ع) برگزیدۀ زنان جهانیان معرفی شده[1]؛ و نزد مسلمانان دارای مقامی بلند و مثال زدنی است؛ اما طبق روایات معصومین(ع)، ایشان برگزیدۀ زنان عصر خویش بوده است، در حالی که علوّ مقام حضرت فاطمه(ع)ع) تنها محدود به عصر حیات آن بزرگوار نیست و در تمامی اعصار جریان دارد.[2] آن بزرگوار کسی است که اگر نبود، افلاک نیز خلق نمی شد؛ چنانچه در حدیث قدسی چنین آمده است: «یَا أَحْمَدَ! لَوْلَاکَ لَمَا خَلَقْتُ الْأَفْلَاکِ وَ لَوْ لَا عَلِیٌّ لَمَا خَلَقْتُکَ وَ لَو لَا فاطمة لَمَا خَلَقْتُکُمَا؛ ای محمد(ص)! اگر تو نبودی، افلاک را نمی آفریدم و اگر علی(ع) نبود، تو را نمی آفریدم و اگر فاطمه(ع) نبود، شما دو تن را نمی آفریدم.»[3]

بانویی است که افتخار خاندان وحی بوده، چون خورشیدی بر تارک اسلام عزیز می درخشد و فضائل او هم طراز فضائل بی نهایت پیامبر اکرم(ص) و خاندان عصمت و طهارت(ع) بوده است.[4] به طوری که عایشه، در موردش می گوید: «کسی را ندیدم که شباهت، زیّ، وقار و سیرۀ او در نشست و برخاست به رسول اکرم(ص) بیش از فاطمه(ع) باشد.»[5] و گفته است: «کسی را ندیدم که کلامش چون فاطمه، شبیه کلام رسول خدا(ص) باشد.»[6] و: «هرگز جز پیامبر(ص)، احدی را برتر از فاطمه(ع) ندیدم.»[7]

حضرت فاطمه(ع) شخصیتی است که بعد از وفات رسول اعظم(ص) جبرئیل امین نزد او می آمد و او را دلداری داده، از حال و جایگاه پدرش به او گزارش می داد.[8]

او کسی است که پیامبر(ص) در وصفش فرمود: «فَاِنَّهَا سیدة نِسَاءِ العَالَمِینَ مِنَ الأَوَّلِینَ وَ الآخَرِینَ.»[9] به او از آن حیث «سیدة نساء العالمین» گفته شده که بر اساس آیات و روایات، در تمامی فضائل و کمالات، از تمام زنان عالم برتر و بلکه الگو و سرآمد مردان و زنان جهانیان است. با سیری اجمالی در منابع معتبر اهل سنّت، روایات فراوانی در فضیلت دخت پیامبر(ص) می یابیم که در مقالۀ حاضر تنها به جرعه ای از فضائل بی نهایت این دریای بی کران، آن هم طبق منابع اهل سنّت، اشاره می کنیم.
1- حوریۀ انسانی

از ابن عباس نقل شده است: «کان النبی(ص) یکثر القبل لفاطمة(ع) فقالت له عائشه: انک تکثر تقبیل فاطمة، فقال: ان جبرئیل لیلة أسری بی ادخلنی الجنة فاطعمنی من جمیع ثمارها فصار ماء فی صلبی فحملت خدیجة بفاطمة، فاذا اشتقت لتلک الثمار قبلت فاطمة فاصبت من رائحها جمیع تلک الثمار التی اکلتها؛[10] رسول خدا(ص) فاطمه را زیاد می بوسید. عایشه به آن حضرت گفت: شما فاطمه را زیاد می بوسید! حضرت فرمود: همانا جبرئیل در شب معراج مرا وارد بهشت ساخت و از تمام میوه هایش اطعام نمود و آن طعام، نطفه ای در صلبم شد و خدیجه، فاطمه را باردار گشت. آنگاه که مشتاق به آن میوه ها می شوم، فاطمه را می بوسم و از او، رائحۀ تمام آن میوه ها را استشمام می کنم.»

خطیب بغدادی در «تاریخ بغداد» از عایشه نقل می کند که گفت: «قلت: یا رسول الله! ما لک اذا جاءت فاطمة قبلتها… قال(ص): نعم یا عائشة! انی لما اسری بی الی السماء ادخلنی جبریل الجنة فناولنی منها تفاحة فأکلتها فصارت نطفة فی صلبی، فلما نزلت واقعتُ خدیجة، ففاطمة من تلک النطفة و هی حوراء انسیة، کلما اشتقت الی الجنة قبلتها؛[11] به رسول خدا(ص) عرض کردم: یا رسول الله! شما را چه می شود که هرگاه فاطمه می آید، بر او بوسه می زنید؟… فرمود: آری! جبرئیل در شبی که به آسمان برده شدم، مرا وارد بهشت کرد، پس سیبی از آن به من داد. آن را خوردم و نطفه ای در صلبم گشت. آنگاه که به زمین بازگشتم، با خدیجه هم بستر شدم و فاطمه از همان نطفه پدید آمد. او حوریه ای در میان انسانهاست. هرگاه مشتاق بهشت می شوم، او را می بوسم.»

خطیب بغدادی از ابن عباس نیز نقل می کند که: «قال(ص): ابنتی فاطمة حوراء آدمیة لم تحض و لم تطمث، و انما سمّاها فاطمة لأن الله فطمها و محبّیها عن النار؛[12] دخترم فاطمه حوریه ای از آدمیان است. مبرّای از حیض و نفاس. او را فاطمه نامید؛ چراکه خداوند او و دوستانش را از آتش جدا نموده است.»
2- تطبیق برخی آیات قرآن بر فاطمه

برخی از مفسرین اهل سنّت در کتب تفسیری خود، از جمله «سیوطی» در درّالمنثور، ذیل آیۀ 36 سورۀ نور چنین آورده اند: «قرأ رسول الله(ص) هذه الآیة: (فی بُیوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَ یذْکرَ فیهَا اسْمُهُ) فقام إلیه رجل فقال: أیُّ بیوت هذه یا رسول الله؟ قال: بیوت الأنبیاء، فقام إلیه أبوبکر، فقال: یا رسول الله! أهذا البیت منها؟ (مشیراً إلی بیت علی و فاطمة(ع) قال: نعم، من أفاضلها؛[13] رسول خدا(ص) این آیه را خواند: “در خانه هایی که خدا اجازه داده است که بالا روند و ذکر او در آنها به بزرگی یاد شود.” پس کسی بلند شد و سؤال کرد: کدام بیوت هستند اینها یا رسول الله؟ فرمود: بیوت انبیا. پس ابوبکر بلند شد و گفت: یا رسول الله! این خانه – اشاره به خانۀ حضرت علی و فاطمه کرد – هم ضمن آنان است؟ پیامبر(ص) فرمود: بله، و از بهترینهای آن بیوت است.»

شبلیخی در «اسعاف الراغبین فی سیرة المصطفی و فضائل اهل بیته الطاهرین» چنین آورده است: «قال رسول الله(ص): أُنْزِلَتْ آیَة التطْهِیرِ فِیْ خَمْسَة: فِیَّ، وَ فِیْ عَلیٍّ وَ حَسَنٍ وَ حُسَیْنٍ وَ فاطِمَة؛[14] آیۀ تطهیر در شأن پنج نفر نازل شده است: من، علی، حسن، حسین و فاطمه.»

در صحیح مسلم، روایتی از «سعد بن ابی وقاص» در مورد شأن نزول آیۀ مباهله (61 آل عمران) در حق حضرت فاطمه(ع) و اهلش آورده است که: «وَ لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیۀ: (فقُلْ تعَالَوْا ندْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکمْ…) دَعَا رَسُولُ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ سَلَّمَ عَلِیا وَ فَاطِمَة وَ حَسَنًا وَ حُسَینًا فَقَالَ: اللهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهلِی؛[15] وقتی این آیه نازل شد، پیامبر(ص) علی و فاطمه و حسن و حسین(ع) را فراخواند و فرمود: خداوندا! اینان اهل من هستند.»

«حاکم نیشابوری» پس از نقل این روایت، می نویسد: «هذا حدیث صحیح علی شرط الشیخین و لم یخرجاه؛[16] این حدیث صحیح است به شرط آنکه بخاری و مسلم آن را پذیرفته باشند؛ ولی آن دو این روایت را نقل نکرده اند.»

همچنین، بسیاری از آیات قرآن، مثل آیۀ اعطا و ایثار، سورۀ کوثر و… در حق حضرت زهرا(ع) نازل شده است که برای مطالعۀ بیش تر می توانید به مقالۀ «شخصیت حضرت زهرا(ع) در قرآن از منظر تفاسیر اهل سنّت»[17] مراجعه کنید.
3- ازدواج فاطمه(ع) به دستور خدا

طبری از پیامبر(ص) آورده است که فرمود: «یا عَلِی! هذا جَبْریلُ یُخْبِرْنِی أَنَّ اللّهَ زَوَّجَک فاطِمَة؛[18] یا علی! جبرئیل الآن برایم خبر آورد که خدا فاطمه را به ازدواج تو درآورد.»

ابن حجر عسقلانی از رسول الله(ص) در کتاب خود آورده است که ایشان در مورد ازدواج فاطمه با امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود: «یا عَلِیّ! إِنَّ اللّهَ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَکَ فاطِمَة؛[19] یا علی! خدا به من دستور داد تا تو را به ازدواج فاطمه در آورم.»

همچنین «ابن حجر» در جای دیگری از کتابش به نقل از رسول الله(ص) آورده است: «إِن اللّه زَوَّج عَلیّاً مِنْ فاطِمَة؛ خدا علی و فاطمه را به ازدواج در آورد.»
4- فاطمه(ع)؛ جان پیامبر(ص)

در موارد زیادی از روایات کتب اهل سنّت، علاقه و محبّت شدید پیامبراکرم(ص) به حضرت فاطمه(ع) نقل شده است؛ این روایات را به سه دسته می توان تقسیم کرد:
الف) مهر شدید پیامبر(ص) به فاطمه(ع):

ابی داود در سنن خود از ثوبان (غلام رسول خدا(ص)) نقل کرده است که: «کان رسول الله(ص) اذا سافر کان آخر عهده بإنسان من اهله فاطمة، و اول من یدخل علیه اذا قدم فاطمة… الحدیث؛[20] فاطمه آخرین کسی بود که رسول خدا(ص) هنگام عزم سفر با او وداع می کرد و اولین کسی بود که هنگام بازگشت حضرت، بر او وارد می شد.»

ترمذی در سنن خود به نقل از عایشه آورده است که: «ما رأیت احداً اشبه سمتاً ودلا و هدیاً برسول الله(ص) فی قیامها و قعودها من فاطمة بنت رسول الله. قالت: و کانت اذا دخلت علی النبی(ص) قام الیها فقبّلها و اجلسها فی مجلسه؛[21] کسی را ندیدم که به صورت و دلیل و هدایت در نشست و برخاست از فاطمه به رسول خدا(ص) شبیه تر باشد. و گفت: وی هرگاه بر پیامبر(ص) وارد می شد، حضرت برای او بر می خاست و او را می بوسید و در جای خود می نشاند.»

همچنین ترمذی به نقل از «ابن بریده» و او به نقل از پدرش آورده است که: «کان احب النساء الی رسول الله(ص) فاطمة(ع) و من الرجال علی(ع)؛[22] محبوب ترین افراد از زنان نزد رسول خدا(ص) فاطمه(ع) و از مردان علی(ع) بود.»
ب) خشم فاطمه(ع) خشم پیامبر(ص)

بخاری به نقل از «مسور بن مخرمه» می نویسد: «قال رسول الله(ص): فاطمة بضعة منّی فمن اغضبها اغضبنی؛[23] فاطمه پارۀ تن من است. هر که او را به خشم آورد، مرا به خشم آورده است.»

مناوی در کتاب «فیض القدیر» با ذکر حدیث فوق، می نویسد: «استدل به السهیلی علی ان من سبّها فکفر لانه یغضبه و انها افضل من الشیخین؛[24] سهیلی با تمسّک به همین روایت گفته است: کسی که به فاطمه دشنام دهد، کافر است؛ چون این کار، پیامبر(ص) را به خشم می آورد و نیز فاطمه از شیخین (ابوبکر و عمر) برتر است.»

مسلم باز از «مسور بن مخرمه» نقل می کند که رسول خدا(ص) فرمود: «فانما ابنتی یعنی فاطمة بضعة منی یریبنی ما رابها و یؤذینی ما آذاها؛[25] همانا دخترم فاطمه پارۀ تن من است؛ آنچه او را ناراحت کند، مرا ناراحت می کند و هرچه او را آزار دهد، مرا آزار می دهد.»

متقی هندی به نقل از «طبرانی» از «مسور بن مخرمه» روایت می کند که رسول خدا(ص) فرمود: «انما فاطمة شجنة منی یبسطنی ما یبسطها و یقبضنی ما یقبضها؛[26] همانا فاطمه شاخه ای از وجود من است؛ مرا شاد می کند آنچه او را شاد کند، و مرا غمگین می کند آنچه او را غمناک کند.»

حاکم نیشابوری در «مستدرک الصحیحین» می نویسد: «هذا حدیث صحیح الاسناد؛[27] سند این حدیث، صحیح است.»

ابن قتیبۀ دینوری در «الامامة و السیاسة» می نویسد: «فقالت یعنی فاطمة(ع) لأبی بکر و عمر: أرأیتکما ان حدثتکما حدیثاً عن رسول الله(ص) تعرفان و تفعلان به؟ قالا: نعم، فقالت: نشدتکما الله الم تسمعا رسول الله(ص) یقول: رضا فاطمة من رضای، و سخط فاطمة من سخطی، فمن احبّ فاطمة ابنتی فقد احبّنی و من ارضی فاطمة فقد ارضانی و من اسخط فاطمة فقد اسخطنی؟ قالا: نعم سمعناها من رسول الله(ص)؛[28] پس فاطمه به ابی بکر و عمر گفت: اگر حدیثی از رسول خدا(ص) برایتان بگویم، آن را به یاد می آورید و به آن عمل می کنید؟ گفتند: آری. گفت: شما را به خدا سوگند می دهم، آیا نشنیدید که رسول خدا(ص) فرمود: رضای فاطمه از رضای من و خشم او خشم من است، پس هر که فاطمه دخترم را دوست بدارد، مرا دوست داشته است و هر که فاطمه را خشنود سازد، مرا خشنود ساخته و هر که او را خشمگین کند، مرا خشمگین نموده است؟ گفتند: آری، از رسول خدا شنیدیم.»
ج) خشم فاطمه(ع) خشم خدا

حاکم در مستدرک به نقل از امام علی(ع) آورده است: اینکه رسول خدا(ص) به فاطمه فرمود: «انّ الله یغضب لغضبک و یرضی لرضاک؛[29] هذا حدیث صحیح الاسناد؛ خداوند با غضب تو غضب می کند و با رضای تو خشنود می شود، حدیثی صحیح السند است.»

متقی هندی در «کنز العمال» از دیلمی، از امام علی(ع) آورده است: «یا فاطمة انّ الله یغضب لغضبک و یرضی لرضاک؛[30] خداوند عزوجل با خشم تو ای فاطمه خشمگین می شود و با خشنودی تو ای فاطمه خشنود می گردد.»

ذهبی در «میزان الاعتدال» به نقل از طبرانی، با سندی که به صحت آن اعتراف می کند، از حضرت علی(ع) نقل می کند که رسول خدا(ص) به فاطمه(ع) فرمود: «انّ الرّب یغضب لغضبک و یرضی لرضاک؛[31] همانا پروردگار با غضب تو غضب می کند و با رضای تو خشنود می شود.»
5- فاطمه(ع) سرور زنان عالمیان

– بخاری در صحیح خود از پیامبر(ص) آورده است: «فاطمة سیدة نساء اهل الجنة؛[32] فاطمه برترین بانوی اهل بهشت است.»

نسائی در «خصائص» خود به نقل از ابوهریره می نویسد: «أبطا علینا رسول الله(ص) یوماً صبور النهار، فلما کان العشی قال له قائلنا: یا رسول الله! قد شقّ علینا لم نرک الیوم، قال: ان ملکاً من السماء لم یکن زارنی فاستأذن الله فی زیارتی فاخبرنی و بشّرنی ان فاطمة بنتی سیدة نساء امتی و ان حسناً و حسیناً سیدا شباب اهل الجنة؛[33] در یک روز بلند و طولانی رسول اکرم(ص) تأخیر کرد. غروب بود که کسی عرض کرد: ای رسول خدا! امروز که شما را ندیدیم، بر ما چه سخت گذشت! حضرت فرمود: فرشته ای که تاکنون زیارتم نکرده بود، از خدا خواست تا ملاقاتم کند. (آمد و) به من مژده داد که فاطمه(ع) دخترم، بانوی زنان امت من است و حسن و حسین سروران جوانان اهل بهشت اند.»

ترمذی از حذیفه نقل می کند که: «… قال(ص): ان هذا ملک لم ینزل الارض قط قبل هذه الیلة استأذن ربه ان یسلِّم علیَّ و یبشّرنی بأَن فاطمة سیدة نساء اهل الجنة و ان الحسن و الحسین سیدا شباب اهل الجنة؛[34] پیامبر(ص) فرمود: این فرشته ای است که تاکنون به زمین نیامده بود. از خداوند اجازه خواست تا بر من سلام کند و مژده ام دهد که فاطمه بانوی زنان اهل بهشت و حسن و حسین دو سرور و آقای جوانان اهل بهشت هستند.»

خطیب بغدادی به نقل از ابن عباس آورده است: «قال رسول الله(ص): لیلۀ عرج بی الی السماء رأیت علی باب الجنة مکتوباً: لا اله الا الله، محمد رسول الله، علیّ حب الله و الحسن و الحسین صفوة الله، فاطمة خیرة الله علی باغضهم لعنة الله؛[35] در شب معراج دیدم که بر در بهشت نوشته بود: نیست خدایی جز خدای یگانه، محمد(ص) رسول خداست، علی(ع) محبوب خداست، حسن و حسین(ع) برگزیدۀ خدا هستند، فاطمه(ع) اختیار شده از جانب خداست و بر غضب کنندۀ (دشمن) اینها لعنت خدا باد.»

بخاری به نقل از عایشه نقل می کند رسول خدا(ص) به فاطمه(ع) فرمود: «… اما ترضین ان تکونی سیدة نساء اهل الجنة او نساء العالمین؛[36] آیا خشنود نمی شوی به اینکه بانوی زنان بهشت یا بانوی زنان مؤمنۀ عالم باشی؟»

جوینی شافعی در فرائد السمطین به نقل از پیامبر(ص) آورده است که: «و اما ابنتی فاطمة فانها سیدة نساء العالمین من الاولین و الآخرین و هی بضعة منی و هی نور عینی و هی ثمرة فوادی و هی روحی التی بین جنبیّ و هی الحوراء الانسیة… ؛[37] و اما دخترم فاطمه، پس همانا او سرور زنان جهانیان از گذشتگان تا آیندگان است و او پاره ای از من و نور چشم من و میوۀ دل من است. او روح من است که در میان دو پهلوی من جای دارد. او حوریه ای در قالب بشر است…»

صاحب «ذخائر العقبی» به نقل از ابن عباس، از پیامبر(ص) روایت کرده است که: «اربع نسوة سیدات سادات عالمهن: مریم بنت عمران و آسیة بنت مزاحم و خدیجة بنت خویلد و فاطمة بنت محمد و افضلهن عالماً فاطمة؛[38] برترین زنان اهل عالم چهار نفرند: مریم دختر عمران، آسیه دختر مزاحم، خدیجه دختر خویلد و فاطمه دختر محمد(ص) و برترین ایشان در علم، فاطمه است.»

حاکم نیشابوری در «مستدرک علی الصحیحین» آورده است: «عن ابی عباس قال: خط رسول الله(ص) اربعة خطوط، ثم قال: أتدرون ما هذا؟ قالوا: الله و رسوله اعلم. قال: ان افضل نساء اهل الجنة خدیجة بنت خویلد، و فاطمة بنت محمد، و مریم بنت عمران، و آسیة بنت مزاحم… الحدیث، قال: هذا حدیث صحیح الاسناد؛[39] ابن عباس نقل می کند که پیامبر(ص) چهار خط کشید، سپس فرمود: می دانید این خطوط چیستند؟ اصحاب گفتند: خدا و رسولش داناترند. فرمود: همانا برترین زنان اهل بهشت: خدیجه دختر خویلد، فاطمه دختر محمد، مریم دختر عمران، و آسیه دختر مزاحم(ع) می باشند…. سپس حاکم اضافه می کند که سند این حدیث، صحیح می باشد.»
6- فاطمه(ع) نخستین وارد شونده به بهشت

متقی هندی به نقل از «ابوالحسن احمد بن میمون» و «رافعی» از «ابی یزید مدنی» روایت می کنند که رسول خدا(ص) فرمود: «ان اول شخص یدخل الجنة فاطمة بنت محمد(ص) و مثلها فی هذه الامة مثل مریم فی بنی اسرائیل؛[40] نخستین کسی که در قیامت داخل بهشت می شود، فاطمه(ع) است. مثل او در این امت، مانند مریم در بنی اسرائیل است.»

ذهبی به نقل از «ابوصالح مؤذن»، با سندی که خود معترف به صحت آن است، از ابوهریره روایت می کند که رسول خدا(ص) فرمود: «اول شخص یدخل الجنة فاطمة سلام الله علیها؛[41] اولین شخصی که وارد بهشت می شود، فاطمه(ع) است.»

حاکم نیشابوری در «مستدرک علی الصحیحین» از ابوهریره نقل می کند که پیامبر(ص) فرمود: «تبعث الانبیاء یوم القیامة علی الدواب لیوافوا بالمؤمنین من قومهم المحشر و یبعث صالح علی ناقته و ابعث علی البراق خطوها عند اقصی طرفها و تبعث فاطمة أمامی، قال: هذا حدیث صحیح علی شرط مسلم؛[42] انبیا(ع) روز قیامت سوار بر مرکب مبعوث می شوند تا با مؤمنین قوم خود در محشر ملاقات کنند. حضرت صالح سوار بر ناقه اش مبعوث می شود و من نیز سوار بر براق مبعوث می شوم که با هر قدم تا نهایت دیدش را طی می کند و فاطمه پیشاپیش من خواهد بود…. حاکم می گوید: سند این حدیث طبق نظر مسلم صحیح است.»

متقی در «کنز العمال» به نقل از ابوبکر در «الغلانیات»، از ابی ایوب روایت می کند که رسول خدا(ص) فرمود: «اذا کان یوم القیامة نادی مناد من بطنان العرش: یا اهل الجمع! نسکوا رؤوسکم و غضّوا ابصارکم، حتی تمرّ فاطمة بنت محمد(ص) علی الصراط، فتمرّ مع سبعین الف جاریة من الحور العین کمرّ البرق؛[43] روز قیامت، منادی از عرش ندا می دهد: ای اهل محشر! سرها را پایین بیفکنید و چشمها را ببندید تا فاطمه دختر محمد(ص) از صراط عبور کند، پس فاطمه در حالی که هفتاد هزار کنیز بهشتی همراه او هستند، به سرعت برق می گذرد.»
نتیجه

در توصیف جایگاه و بلندی مرتبۀ حضرت فاطمه زهرا(ع) روایات زیادی از فریقین نقل شده است و جای هیچ گونه شکی برای هیچ مسلمانی باقی نمی ماند که ایشان «سیدة نساء العالمین من الاولین الی الآخرین» هستند؛ برای مطالعۀ بیش تر می توان به کتب: «فضائل الخمسة من الصحاح الستة» از سید مرتضی فیروزآبادی؛ «سیمای حضرت فاطمه(ع) در احادیث اهل سنّت» از دکتر علی شیروانی؛ «با نور فاطمه هدایت شدم» از عبدالمنعم سودانی؛ «جامی از زلال کوثر» از علامه محمدتقی مصباح یزدی مراجعه کرد.

در پایان به کلام پیامبر عظیم الشأن(ص) اشاره می کنیم که فرمود: «اللَّهُمَّ الْعَنْ مَنْ ظَلَمَهَا وَ عاقِبْ مَنْ غَصَبَهَا وَ ذَلِّلْ مَنْ أَذَلَّها وَ خلِّدْ فِی نَارِک مَنْ ضَرَبَ جَنْبَهَا (جَنْبَیْهَا) حَتَّی أَلْقَتْ وَلَدَهَا؛[44] خداوندا! لعنت کن کسی را که به فاطمه ظلم کرده است و عذاب کن کسی را که حق او را غصب کرده و خوار کن کسی را که به او اهانت کرده و حرمتش را هتک کرده و در عذاب دوزخت جاودان کن کسی را که به پهلوی او زده و فرزندش را سقط کرده است.»

پی نوشت ها

[1] (وَ إِذْ قالَتِ الْمَلائِکة یا مَرْیمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاک وَ طَهَّرَک وَ اصطَفاک عَلی نِساءِ الْعالَمینَ[ (آل عمران / 42 )

[2] پیامبر اکرم(ص) به حضرت فاطمه(ع) فرمود: «أَ مَا تَرْضَینَ أَنْ تَکونِی سیدَة نِسَاءِ الْعَالَمِینَ؟؛ [ای دخترم!] آیا راضی نیستی که برگزیدۀ زنان جهانیان باشی؟» حضرت فاطمه(ع) در پاسخ فرمود: «فَأَینَ مَرْیمُ بِنْتُ عِمْرَانَ؟؛ پس [حضرت] مریم دختر [حضرت] عمران چه جایگاهی خواهد داشت؟» پیامبر فرمود: «تِلْک سَیدَة نِسَاءِ عَالَمِهَا وَ أَنتِ سیدَة نِسَاءِ الْعَالَمِینَ؛ او سیدة زنان زمان خود بود و تو سیدة زنان دو جهان هستی.» بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، طبری آملی، مکتبة الحیدریة، نجف، 1383ق، ص

[3] عوالم المعالم، علامه بحرانی، مؤسسه امام مهدی(عج)، قم، 1413ق، ج 11، ص 44.

[4] ویراست قسمتی از پیام امام خمینی(ره)، صحیفه نور، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، تهران، ج 12، ص72؛ جامی از زلال کوثر، محمدتقی مصباح یزدی، مؤسسه امام خمینی(ره)، قم، 1380ش، ص12.

[5] سنن ترمذی، دارالفکر، بیروت، بی تا، ج 2، ص 319؛ سنن ابی داود، دارالفکر، بیروت، 1424ق، ج 33، ص223.

[6] ادب المفرد، بخاری، دارالکتب، بیروت، بی تا، ص 141.

[7] الاصابة، ابن حجر عسقلانی، دارالفکر، بیروت، 1380 ق، ج8، ص 158؛ فتح الباری، ابن حجر عسقلانی، مطبعة الخیریة، قاهره، 1319ق، ج 7، ص258.

[8] اصول کافی، شیخ کلینی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1407ق، باب ولادت فاطمه زهرا(ع)، ح1.

[9] فرائد السمطین، امام جوینی شافعی، طبع محمودی، بیروت، بی تا، ج 2، ص 34.

[10] ذخائر العقبی، طبری، مکتبة القدسی، قاهره، 1356ق، القسم الاول فیما جاء فی القرابة علی وجه العموم، باب فضائل فاطمه(ع)، ص 36.

[11] تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، دارالکتب العلمیه، بیروت، بی تا، ج 5، ص 87؛ ذخائر العقبی، طبری، ص 36.

[12] تاریخ بغداد، ج 12، ص 331؛ الصواعق المحرقة، ابن حجر هیتمی، مکتبة الهدی، نجف اشرف، 1387ق، و قال: اخرجه النسائی، ص 96.

[13] الدرّ المنثور، عبدالرحمن سیوطی، المکتبة الاسلامیۀ، تهران، 1377ق، ج 6، ص 203؛ روح المعانی، آلوسی، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1415ق، چاپ اول، تفسیر آیة النور، ج 18، ص 174؛ تفسیر الکشف و البیان، الثعلبی، داراحیاء التراث العربی، بیروت، 1380ق، ج 7، ص 107 و… همه در ذیل آیه 36 سوره نور.

[14] إسعاف الراغبین، محمد الصبان، مطبعۀ العامره، مصر، 1303ق، ص 116؛ شبیه به این مضمون را مسلم نیشابوری در صحیح مسلم، دارالجیل، بیروت، بی تا، کتاب فضائل الصحابة، بَابُ فَضَائِلِ أَهْلِ بَیتِ النَّبِی صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ، ح 2424 از عایشه روایت کرده است.

[15] صحیح مسلم، مسلم نیشابوری، کتاب فضائل الصحابة، بَابُ مِنْ فَضَائِلِ عَلِی بْنِ أَبِیطَالِبٍ رَضی الله عنْهُ، ح 2404.

[16] المستدرک علی الصحیحین، دارالکتب العربی، بیروت، بی تا، ج 3، ص 150.

[17] مجله طلوع بهار، 1386ش، ش 21.

[18] مناقب الإمام علی من الریاض النضرة، محب الدین طبری، بوستان کتاب، قم، 1383ش، ص 141.

[19] الصواعق المحرقة، ابن جوزی، باب 11، ص 142؛ ذخائر العقبی، صص 30 – 31؛ تذکرة الخواص، مؤسسه آل البیت(ع)، بیروت، 1401 ق، ص 276؛ مناقب الإمام علی(ع) من الریاض النضرة، ص .141

[20] سنن ابی داود، ج 26، باب: ما جاء فی الانتفاع بالعاج، ح4213؛ مسند، احمد بن حنبل، مکتبة التراث الاسلامی، قاهره، 1410 ق، ح 5، ص 275؛ سنن الکبری، بیهقی، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، قم، 1387 ش، ج 1، ص26.

[21] سنن ترمذی، باب فی فضل فاطمة(ع)، ص 1054، ح3881.

[22] همان، ح 3877.

[23] صحیح، بخاری، دارالفکر، بیروت، 1433ق، کتاب بدء الفلق، باب مناقب قرابة رسول الله(ص) و منقبة فاطمة(ع)؛ کنز العمال، متقی هندی، مؤسسه الرسالة، بیروت، 1409ق، ج 6، ص 220؛ خصائص امیرالمؤمنین(ع)، نسائی، مکتبة العصریة، بیروت، 2012م، ص 35.

[24] فیض القدیر، مناوی، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1415ق، ج4، ص 421، حرف الفاء، ح5833.

[25] صحیح مسلم، کتاب فضائل الصحابة، باب: فضائل فاطمة(ع)؛ صحیح بخاری، کتاب النکاح، باب ذب الرجل عن ابنته سنن ابی داود، جمله 12، باب: ما یکره ان یجمع بینهن من النساء؛ مسند احمد بن حنبل، ج 4، ص 328، ح 18447؛ سنن ترمذی، ج 2، ص 319.

[26] کنز العمال، ج 6، ص 219، ح 34240.

[27] مستدرک الصحیحین، ج 3، ص 154، کتاب معرفة الصحابة، ذکر مناقب فاطمة بنت رسول الله(ص).

[28] الامامة و السیاسة، ابن قتیبه دینوری، مطبعة النیل، قاهره، 1904م، ص 14، تحت عنوان: کیف کانت بیعة علی بن ابیطالب(ع).

[29] المستدرک الصحیحین، کتاب معرفة الصحابة، ذکر مناقب فاطمة بنت رسول الله(ص)، ج 3، ص 153؛ اسد الغابة، ابن ائیر، ج 5، ص 522؛ الاصابۀ، ج 8، ص 159، کتاب النساء؛ کنزل العمال، متقی هندی، ج 7، ص 111، فضائل اهل البیت(ع)، ح3772

[30] کنز العمال، ج 6، ص 219، ح 34237.

[31] میزان الاعتدال، ذهبی، دارالفکر، بیروت، بی تا، ج 2، ص72، حرف العین، ح4560؛ ذخائر العقبی، ص 39.

[32] صحیح بخاری، ج 5، ص 25.

[33] خصائص، النسائی، ص 34، الاخبار المأثور بان فاطمة بنت رسول الله سیدة النساء من هذه الامۀ؛ کنز العمال، ج 6، ص221، الباب الخامس فی فضل اهل البیت، ح 37732.

[34] سنن ترمذی، فی باب مناقب الحسن و الحسین(ع)، باب 31؛ المستدرک علی الصحیحین، کتبا معرفة الصحابة ذکر مناقب فاطمة بنت رسول الله(ص)؛ مسند احمد بن حنبل، حدیث حذیفۀ بن یمان، ح 22818؛ اسد الغابۀ فی معرفة الصحابة، ج 5، ص 574 و…

[35] تاریخ بغداد، باب: محمد، ذکر من اسمه محمد و ابتداء اسم ابیه، حرف الالف، ج 1، ص 259.

[36] مسند احمد بن حنبل، ج 6، ص 282، احادیث فاطمة بنت رسول الله(ص)، ح 25874؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1410ق، ج 2، ص 40 و…

[37] فرائد السمطین، جوینی شافعی، ص 35.

[38] ذخائر العقبی، باب فی فضل اهل البیت، ذکر ما جاء فی سیادتها و افضلیتها، ص 44.

[39] المستدرک علی الصحیحین، کتاب التفسیر، فی تفسیر سورۀ التحریم، ج 2، ص 497؛ اسد الغابۀ، ج 5، ص 437؛ ذخائر العقبی، ص 42 و…

[40] کنز العمال، الباب الخامس فی فضل اهل بیت(ع)، ح342334، ج 6، ص 219.

[41] میزان الاعتدال، ذهبی، حرف العین، ج 2، ص 131.

[42] مستدرک علی الصحیحین، کتاب معرفة الصحابة، باب ذکر مناقب فاطمة بنت رسول الله (ص).

[43] کنز العمال، الباب الخامس فی فضل اهل البیت، ح 34209؛ الصواعق المحرقۀ، الباب الحادی عشر فی فضائل اهل البیت النبی، ص 113.

[44] فرائد السمطین، ص 35.