عباس زریاب خویی در بیست و دوم تیر سال 1298 شمسی در شهر خوی متولد شد. در اوان کودکی قرآن آموخت. تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در زادگاهش گذراند. سپس نزد شیخ عبدالحسین اعلمی «حاشیه ملاعبدالله» در منطق و قسمتی از «معالم» در اصول و کتاب «مطول» را فراگرفت.
در ۱۳۱۶ هـ .ش به قم رفت، در مدرسه «ناصریه » منزل گزید و شش سال نزد علمای طراز اول حوزه علمیه قم به تحصیل پرداخت و محضر استادانی چون آیت الله سید صدرالدین صدر، آیت الله خوانساری و آیت الله کوهکمره ای را درک کرد. همچنین مدت چهار سال نزد امام خمینی (ره) «شرح منظومه» سبزواری و «اسفار» ملاصدرا خواند. با مرگ پدر در ۱۳۲۲ هـ .ش، به خوی بازگشت و مدتی در دبیرستان های آنجا به تدریس پرداخت. در شهریور ۱۳۲۴ هـ .ش هم زمان با ناآرامی های ناشی از ادامه اشغال آذربایجان، ناچار زادگاه خود را ترک کرد، به تهران آمد و به نوشتن مقالات در نشریات علمی و ادبی پرداخت تا اینکه در کتابخانه مجلس شورای ملی مشغول به کار شد. هم زمان دوره لیسانس را نیز در دانشکده معقول و منقول دانشگاه تهران گذراند. با تأسیس کتابخانه مجلس سنا به آنجا منتقل شد و چندی بعد مدیر کتابخانه مجلس سنا گردید. در ۱۳۳۴ هـ .ش با استفاده از بورس مطالعاتی بنیاد هومبولت در آلمان غربی به آلمان رفت. مدت پنج سال در شهرهای ماینز، فرانکفورت و مونیخ به تحصیل و مطالعه در رشته های تاریخ، علوم و معارف اسلامی، فلسفه و فرهنگ تطبیقی پرداخت. در ۱۳۳۹ هـ .ش از دانشگاه یوهانس گوتنبرگ شهر ماینز در رشته «تاریخ و فلسفه» درجه دکترا گرفت. عنوان رساله دکترای او «گزارش درباره جانشینان تیمور برگرفته از کتاب تاریخ کبیر جعفری» تألیف ابن محمد حسینی بود که زیر نظر هانس روبرت رویمر و پروفسور شل از ایران شناسان مشهور آلمانی انجام شد. دکتر زریاب خویی در۱۳۳۹ هـ .ش به وطن بازگشت و دوباره در کتابخانه مجلس سنا مشغول به کار شد. در ۱۳۴۱ هـ .ش به دعوت والتر هنینگ که آن زمان کرسی استادی دانشگاه برکلی کالیفرنیا را داشت، به امریکا رفت و مدت دو سال در آن دانشگاه به تدریس زبان و ادبیات فارسی پرداخت. پس از بازگشت به وطن، همکاری خود را با دانشگاه تهران آغاز کرد و از 1344هـ .ش در گروه تاریخ دانشکده ادبیات آن دانشگاه به تدریس پرداخت و تا ۱۳۵۷ هـ .ش به همکاری خود ادامه داد.
در همین دوران با مراکز مختلف علمی چون دایرة المعارف مصاحب، دانشنامه جهان اسلام، دانشنامه ایران و اسلام، دایرةالمعارف تشیع و دایرة المعارف بزرگ اسلامی نیز همکاری داشت و عضو انجمن فلسفه، هیأت امنای بنیاد فرهنگ ایران، انجمن بین المللی شرق شناسی آلمان، مجمع بین المللی کتیبه های ایرانی انگلستان و بنیاد شاهنامه فردوسی بود. عباس زریاب خویی در 14 بهمن ماه 1373 هـ . ش در تهران درگذشت.
آثار متعددی از این استاد برجسته در زمینه تألیف، ترجمه و تصحیح باقی مانده است که از آن جمله می توان به تألیف کتاب های «اطلس تاریخی ایران» (زیر نظر سید حسین نصر، احمد مستوفی و عباس زریاب)، «تاریخ ساسانیان»، «بزم آورد» شصت مقاله درباره تاریخ، فرهنگ و فلسفه، «آئینه جام» شرح مشکلات دیوان حافظ و «سیره رسول الله» و ترجمه کتاب های «تاریخ فلسفه» و «لذات فلسفه»، ویل دورانت، «تاریخ ایرانیان و عرب ها در زمان ساسانیان» تئودور نولدکه، «دریای جان» هلموت ریتر (با همکاری مهرآفاق بایبردی) و «ظهور تاریخ بنیادی» فریدریش ماینکه و تصحیح کتاب های «الصیدنه فی الطب» ابوریحان بیرونی، «روضةالصفا» محمدبن خاوندشاه بلخی اشاره کرد.
