چکيده
قطب شاهیان قریب به دو قرن در شرق دکن حکومت نموده اند و اولین حکمرانانی در هند هستند که مکتب اهل بیت را آیین رسمی قلمرو خویش اعلان نمودند، مذهب تشیع در دوره قطب شاهیان مراحل مختلفی را در هند طی نموده است، حکمرانان قطب شاهی با بکار گیری اندیشمندانی همچون میر محمد مؤمن موجبات شکوفایی تشیع را در هند فراهم ساختند، نتایج تحقیق حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی و جمع آوری کتابخانه ای صورت پذیرفته، حاکی از آن است که قطب شاهیان نقش بسیار مهمی در گسترش مکتب اهل بیت در هند داشته اند، آنها علاوه بر رسمت بخشیدن به مکتب اهل بیت که عامل اصلی گسترش تشیع در قلمروشان گردید با پیگیری برخی فعالیت ها همچون برپایی مراسمات مذهبی تشیع مثل عزاداری ، عید غدیر و در کنار آن ساخت اماکن مذهبی مثل عاشور خانه ها و با برقرار نمودن ارتباط دوستانه با دولت صفویه در ایران، جذب و بکارگیری علمای و اندیشمندان شیعی مهاجر در قلمرو خودشان زمینه بیش از پیش گسترش و نفوذ تشیع را در هند فراهم ساختند.
با حمله شاه جهان در سال 1046 ق به حیدرآباد، مذهب تشیع در این منطقه رو به افول نهاد. در نهایت، در سال 1098 ق با تصرف گلکنده و حیدرآباد توسط اورنگ زیب، حکومت قطب شاهیان منقرض شد، اما مکتب اهل بیت که توسط قطب شاهیان در این منطقه رواج یافت همچنان در آنجا پایدار مانده است.
فهرست مطالب
مقدمه 1
فصل اول: کليات و مفاهيم 4
الف: کلیات رساله 5
1) تعریف مسأله 5
2) پرسش های تحقیق 5
1-2. سؤال اصلی 5
2-2.سؤال هاى فرعى 5
3) روش تحقیق 5
4) فرضيه تحقیق 6
5) اهداف تحقيق 6
6) پیشینه تحقیق 7
7) قلمرو تحقيق (زمانى، مكانى و موضوعى) 8
ب: مفهوم شناسی 9
1. تشیع 9
1-1.تشیع در لغت 9
2-1. تشیع در اصطلاح 10
3-1.تشيع در دوره قطب شاهيان 11
4-1.دوره تبلور مذهب تشيع در دوره حكومت قطب شاهيان 12
2.مکتب اهل بیت(علیهم السلام) 13
3.دکن 14
4. حکومت قطب شاهیان 16
1-4. سلطان قلي در دستگاه حكومت بهمنيان 17
2-4. اعلام استقلال سلطان قلي 19
3-4. گسترش قلمرو قطب شاهيان در عهد سلطان قلي 21
فصل دوم:نقش دينی فرهنگی قطب شاهيان در گسترش مکتب اهل بيت عليهم السلام 23
مقدمه 24
1.اعلام رسمیت مذهب تشیع در قلمرو قطب شاهیان 26
2.اوضاع فرهنگي دوره قطب شاهيان 27
3.دوران رشد فرهنگی 48
4.پرورش و جذب علمای شیعه برای گسترش مکتب اهل بیت(علیهم السلام) 54
1-3.ميرمحمد مومن استرآبادي در منصب پيشوائي 55
1-1-3.ولادت و زندگی شخصی 55
2-1-3.تعلیم و تربیت 56
3-1-3.میر محمد مؤمن در دربار ایران 57
4-1-3.هجرت از ایران 57
5-1-3.میر مؤمن از زبان بزرگان 58
6-1-3.فعالیت های علمی و فرهنگی میر مؤمن 59
7-1-3.درس و تدریس 60
8-1-3.فعالیت علمی و آثار میر مؤمن 61
9-1-3.شاگردان 63
10-1-3.تاریخ وفات 64
2-3.علامه ابن خاتون 65
1-2-3.تألیفات علامه ابن خاتون 66
5.دیگر علمای شیعه در قلمرو قطب شاهیان 67
6.بناي شهر حيدرآباد 71
7.تأسیس مساجد توسط قطب شاهیان 72
1-7.مكه مسجد 72
8.بنای حسینیه و عاشور خانه برای گسترش مکتب اهل بیت(علیهم السلام) 75
1-8.تاثیر عاشوراخانهها و برگزاری مراسم محرم در قلمرو قطب شاهیان 79
2-8.تاسیس پادشاهی عاشورخانه 83
9.آثار تمدن شیعی در دوره قطب شاهیان 88
1-9. قلعۀ گلكنده 89
2-9.بیمارستان دارالشفاء 91
3-9.غسالخانه و حمام 91
4-9.دادمحل (دادگاه) 92
5-9.قبرستان دایره میر مومن (قبرستان) 93
10.مراسمات دینی مذهبی در عصر قطب شاهیان 94
1-10.میلاد النبی (ص) 94
2-10.جشن نیمه شعبان 97
3-10.جشن نوروز 99
4-11. محرم و عزادری 101
فصل سوم:نقش سياسی قطب شاهيان در گسترش مکتب اهل بيت(عليهم السلام) 103
مقدمه 104
1.وضعیت سیاسی در دوره قطب شاهیان 104
2.نگاهی گذرا به تأسیس حكومت قطب شاهیان 106
3. روابط قطب شاهیان با حکومت های دیگر در هند 107
4. روابط قطب شاهیان با حکومت شیعی در ایران صفویان 108
5.دلایل شکل گیری ارتباط بین قطب شاهیان و صفویه 109
1-5. دلیل سیاسی 109
2-5. عامل مذهبی 109
3-5.عامل فرهنگی 110
6.روند تاریخی ارتباط سیاسی بین قطب شاهیان و صفویه 111
7.اوج ارتباط سیاسی بین حکمرانان قطب شاهی و سلاطین صفوی 112
فصل چهارم:نقش علمی قطب شاهيان در گسترش مکتب اهل بيت(عليهم السلام) در دکن 117
مقدمه 118
1. آثار علمی در دوره حکومت قطب شاهیان 118
2. ارتقای زبان فارسی در دوره حکومت قطب شاهیان 122
3. ارتقای ادبیات شیعی در دوره حکومت قطب شاهیان 125
نتيجه نهايي 127
منابع و مآخذ 128
ABSTRACT 136
نتيجه نهايي
تأسیس حکومت‌های شیعه‌مذهب دکن در قرن 10 و 11 هجری در این منطقه باعث شده که هم‌اکنون بزرگ‌ترین جمعیت مسلمانان شیعه‌مذهب، بعد از کشور ایران در شبه‌قاره هند حضور داشته باشند و شهرهایی مثل حیدرآباد که پایتخت حکومت قطب‌شاهیان بود، شیعیان فراوانی داشته باشد؛ اما با وجود تمام اقداماتی که این پادشاهان و بسیاری از شیعیان مهاجر به این منطقه برای تبلیغ مذهب تشیع انجام دادند، در دوره مد نظر ما (قرن 10 و 11 قمری) گرایش چندانی در بین مردم بومی این منطقه یا حتی مسلمانان سنی‌مذهب مهاجر به این منطقه به مذهب تشیع ایجاد شد که در این زمان در دکن تشیع و شیعه آزاد هستند و اختلاف در عزاداری وجود ندارد.
این اقدامات، به‌ویژه برگزاری مراسم مذهبی در سطح وسیع، باعث آشنایی مردم این منطقه با مذهب شیعه شد، گرایش به این مذهب و پذیرش آن. همچنین رقابت بین دو گروه آفاقی و دکنی که مذهب شیعه و اهل سنت نیز در این تقسیم‌بندی بی‌تأثیر هست، مانع از گرایش مسلمانان سنی‌مذهب به مذهب شیعه نشد. در نتیجه، شیعیان دکن در این دوره اغلب کسانی بودند که از مناطقی مثل ایران و عراق به دکن مهاجرت کرده، با حمایت حکام این منطقه زندگی می‌کردند. در حقیقت، شیعیان در این دوره مهاجرانی بودند که طبقه حاکم را تشکیل می‌دادند و اغلب با دربار و نظام اداری در ارتباط بودند.
تحقیقات لازم برای مشخص شده وضعیت شیعه در دکن بعد از اضمحلال حکومت قطب شاهیان صورت نپذیرفته و اندیشمندان و نخبگان آن دوره مورد بررسی و کنکاش قرار نگرفته اند، ولی آشکار است که آنان ضمن حفظ اعتقادات مذهبی خویش در حد زیادی موجبات رشد اندیشه های و اعتقادات شیعه را در جامعه هند فراهم نموده اند که آثار به جا مانده از عصر قطب شاهی بر این امر دلالت دارد.
حاکمان قطب شاهیان در زمینه گسترش مکتب اهلبیت (علیهم السلام) نقش دینی، سیاسی، فرهنگی و علمی داشتند و در دربار آنان علماء، دانشمندان، شخصیت های برجسته علمی، بازرگانان و بزرگان ایرانی و شیعی همیشه خدمت می کردند.
