چکیده
در منابع اهل سنت روایات زیادی از امام صادق (علیه السلام) بیان شده است. و این به لحاظ حلقه ای درسی بوده که امام صادق (علیه السلام) در مدینه و کوفه دایر کرده بود و شاگردان زیادی از جمله فقهای اهل سنت معاصر خویش را جذب کلاس و درس خود کرده بود.
بررسی منابع اهل سنت تا قرن دهم هجری نشان می دهد علما و فقهای اهل سنت علاوه بر تعریف و تمجید از شخصیت اخلاقی و علمی و اجتماعی امام صادق (علیه السلام)، روایات زیادی را در موضوعات مختلف علمی از جمله فقه، حدیث، علوم قرآن، اخلاق، تاریخ و … در منابع خود ذکر کرده است.
از این رو، این تحقیق درپی یافتن جایگاه واقعی امام صادق (علیه السلام) در منابع اهل سنت می باشد. به همین جهت ابتدا به جایگاه اخلاقی حضرت و سپس به جایگاه علمی و سیاسی ایشان در این منابع تا پایان قرن نهم هجری پرداخته ام. نتایج حاصل از این پژوهش عبارتند از:
بسیاری از منابع اهل سنت اخلاق و رفتار اجتماعی امام صادق (علیه السلام) را در منابع خود گزارش کرده است. بعضی از فقهای این دوره مانند سفیان ثوری و دیگران امام صادق (علیه السلام) را الگوی خود قرار داده بودند.
بسیاری از شاگردان امام (علیه السلام) از علما و فقهای اهل سنت بوده است لذا علوم آن حضرت را در موضوعات مختلف علمی در منابع خود بیان کرده که به تبع آن منابع پسین نیز از آراء و نظرات امام (علیه السلام) در منابع خود استفاده نموده است.
بسیاری از منابع امام (علیه السلام) ثقه و بعضی صدوق و عده ای نیز ایشان را غیر قابل مقایسه با دیگران می دانند.
شم سیاسی امام (علیه السلام)را قوی توصیف نموده، تحلیلها و پیش گویی های امام (علیه السلام) را بسیار آگاهانه می دانند. لذا بسیاری ملقب شدن حضرت به صادق (علیه السلام) را از این جهت دانشته اند. رابطه و تعامل امام صادق (علیه السلام) با شاگردانش را طرفینی گزارش کرده اند. امام (علیه السلام) نیز برای اطلاع از نحوه تدریس شاگردانش، در محل تدریس آنها حاضر می شد، با وجود این، زمینه های زیادی برای تحقیق و بررسی وجود دارد.
واژگان کلیدی: امام صادق (علیه السلام)، اهل سنت، ثقه.
