چکیده
رساله حاضر درباره نظام اعتقادی و مراسم‌های مذهبی قزلباش های علوی ترک در منطقه آناتولی از قرن پانزدهم تا هفدهم میلادی/نهم تا یازدهم هجری قمری و تأثیر آن بر زندگی اجتماعی ایشان بحث می کند.
قزلباشهای علوی ساکن آناتولی اصالتا همان ترکمنهای آسیای میانه و خراسان بزرگ هستند که تحت تأثیر تبلیغات شیعیان و علویان، که برای نجات از ستم حکومت‌های ظالم اموی و عباسی از مناطق مرکزی سرزمین‌های اسلامی به آن دیار مهاجرت نموده بودند- اسلام اختیار کرده بودند و در ادامه تحت تأثیر جریان‌های حروفی، و صوفیانه قرارگرفته بودند.
عقیده به چهار در و چهل مقام، اعتقاد به شریعت، طریقت، معرفت و حقیقت از جمله نتایج گریش ایشان به تصوف بود. این گرایش، وزنه عناصر طریقتی را در میان ایشان به ضرر عنصر شریعت گرایی پر رنگ کرده بود.
مستند ما در این رساله منابع مکتوب قزلباشهای علوی آناتولی ازجمله کتابهای موسوم به «بویروکها»، آثار مشتمل بر تفکرات شخصیت‌های مهم علوی، و اشعار هفت شاعر بزرگ علوی است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که ابعاد مختلف زندگی اجتماعی قزلباشهای علوی آناتولی در دوره زمانی یادشده متاثر از اعتقادات آنها است.
در این رساله با استناد به منابع معتبر علویان نشان داده ایم که ابعاد مختلف زندگی اجتماعی ایشان به ویژه در زمینه فرهنگی و آیینها و آداب و رسوم مانند عزاداری ماه محرم، بزرگداشت عید غدیر خم، پیشه کردن تقیه، آیین نام گذاری نوزاد با نامهای ائمه (علیهم السلام)، ابراز تنفر از نامهای سه خلیفه اول به عنوان غاصبان حق امام علی (علیه السلام)، تلقین میت با تاکید بر اعتقاد به دوازده امام (علیه السلام)، مراسم انتظار فرج امام صاحب زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به عنوان امام دوازدهم و فرزند امام حسن عسگری (علیه السلام)، زیارات عتبات عالیات، حفظ و نشر محبت اهل بیت (علیهم السلام) با استفاده از اشعار و مراثی که احیانا همراه ساز خوانده می شدند، به شدت متأثر از باورها و اعتقادات آنها بوده است.
واژگان کلیدی: قزلباش، علوی های ترکیه، آناتولی، بویروکها، مراسم های مذهبی علوی، مؤسسه دده یی.
