ارتحال عالم كبير “علامه طبرسي” مفسر شهير قرآن كريم(548ق)
امین الاسلام، ابوعلي فضل بن حسن طبرسي، از دانشمندان نامی شیعه در سده ششم هجری قمری در نهم ذیحجه سال 548 ق درچنین روزی پس از حدود 90 سال زندگی سرشار از تلاش در سبزوار از دنیا رفت[1]. گرچه بسیاری وی را منسوب به طبرستان می دانند، ولی اصل او از تفرش[2]، ولی زادگاهش به احتمال زیاد مشهد است.
وی، در سال 468 یا 469ق در این شهر به دنیا آمد، و پس از فراگيري مقدمات به تحصيل ادبيات عرب، قرائت، تفسير، حديث، حساب و جبر، فقه، اصول وكلام پرداخت و در آن علوم متبحرگرديد. علامه در حدود 54 سال در مشهد بود و سپس بنا به دعوت بزرگان سبزوار و با توجه به امکانات بسیاری که در آن شهر بود و زمینه تدریس، تألیف و ترویج دین را برایش فراهم می ساخت، در سال 523 ق، راهی آن دیار گردید. سادات آل زبارة ـ که طبرسی با آنان نسبت فامیلی داشت ـ میزبان او بودند و از کمک و هم کاری با آن عالم وارسته، دریغ نورزیدند. علامه طبرسی رحمه الله ، 25 سال آخر عمر گران مایه خود را، در سبزوار ـ که مرکز شیعیان منطقه بیهق بود ـ گذرانید[3] و منشأ خدمات فراوانی برای اسلام و مسلمانان گردید. وی دارای تالیفات مهمی بوده و بیهقی وی را کثیرالتألیف دانسته است.[4] مجمع البیان، الکاف الشاف من کتاب الکشاف، جوامع الجامع از آثار مهم وی به شمار می روند. قاضی نورالله وی را صاحب آثاری در فقه و کلام نیز می داند[5]. تفسیر کبیر مجمع البیان در میان تألیفات وی به عنوان سرآمد تفاسير، مطرح بوده که از جامعیت و استواری مطالب برخوردار می باشد و از دیر باز مورد توجه خاص و عام بوده است.[6]علامه طبرسی در طول حیات پربار خود شاگردان برجسته ای تربیت کرد که قطب الدين راوندي، ابن شهر آشوب، ضياءالدين راوندي و… از جملهی آنان به شمار ميآيند. سرانجام امام مفسّران، پس از نزديك به هشتاد سال عمر با بركت درروز عرفهي سال 548 ق بدرود حيات گفت.. بدنش را به مشهد منتقل كرده و در جوار حرم امام رضا(ع) به خاك سپردند[7].
[1] – تفرشی سید مصطفی، نقدالرجال ، موسسه آل البیت لاحیاءالتراث، قم، 1418 ق، ج 4، ص 19. و ابن شهرآشوب، معالم العلماء، قم ، بی تا، ص 14 – 11
[2] – تاریخ بیهق، لغت نامه ی دهخدا، مدخل طبرسی.
[3] – اردبیلی محمد بن علی، جامع الرواه، مکتبه آیه اللله مرعشی نجفی، 1402 ق، ج 4، ص 2.
[4] – بیهقی ابوالحسن، تاریخ بیهق، ص 242.
[5] – افندی اصفهانی میرزا عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ترجمه محمد باقرساعدی، ج چهارم، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد 1389ش، ص422.
[6] – ذهبی محمد حسین، التفسیر والمفسرون،ج 2 ، قاهره، مکتب وهبه، 1409 ق، ص 137 و مطهری مرتضی، مجموعه آثار، انتشارات صدرا، قم، ج 14، ص 404.
[7] – بیهقی پیشین، ص 242.
