چکيده:
با بررسي منابع شيعي عصر غيبت صغرا، درمي يابيم كه اين دسته از منابع، نسبت به شبكه وكالت و خصوصاً وكلاي اربعه توجه ويژه اي نداشته اند و در موارد بسياري حتي نامي از وكلا به ميان نياورده اند. شايد اين امر، برآمده از فضاي سياسي آن عصر باشد؛ جوي كه به شدت عليه شيعيان غليان پيدا كرده بود و حكومت عباسي را عليه شيعيان تحريك مي كرد.
از جمله عوامل تحريك كننده مي توان به قيام صاحب زنج، قرامطه، تشكيل حكومت هاي شيعي علويان در طبرستان و فاطميان در مصر اشاره كرد. اين عوامل سبب شد كه عالمان امامي آن عصر مجبور به استفاده از راهكار تقيه شوند، به طوري كه اين پديده حتي در منابع امامي آن دوره و تعاملات بين وكلا و علماي امامي نيز اثر گذاشت. از اين رو شايسته است نخست تاريخچه اي از سازمان وكالت ارائه شود، سپس فضاي سياسي عصر غيبت صغرا ترسيم گردد، آن گاه منابع امامي آن دوره جداگانه مورد بررسي قرار گيرد. در پايان به اين نتيجه اشاره مي شود كه منابع امامي توجه بسيار اندكي به سازمان وكالت داشته اند كه اين امر متاثر از فضاي تقيه حاكم بر آن دوره بوده است؛ فرضيه اي كه نويسنده اين پژوهش، مي كوشد آن را اثبات كند.
کليد واژگان:
امام عصر، منابع امامي، غيبت صغرا، سازمان وكالت، وكلا، تقيه، عالمان امامي
دریافت متن کامل مقاله در قالب پی دی اف، با حجم 328 کیلوبایت
* استاد مدعو گروه تاریخ/ دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن اسلام دانشگاه معارف اسلامی.
** دانشیار جامعه المصطفی العالمیه.
منبع:فصلنامه مشرق موعود، سال ششم، شماره 24
