عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) در رابطه با سابقه منابع تاریخی علائم ظهور امام مهدی(عج) گفت: نگاهى به فهرست مؤلفان کتابهاى مربوط به ملاحم و نشانه هاى ظهور نشان مى دهد که زمان تألیف آنها همچون دیگر کتابها از نیمه دوم قرن دوم عقبتر نمى رود. حجت الاسلام مصطفی صادقی با بیان این مطلب گفت: شاید کهن ترین نویسنده در این موضوع على بن یقطین (م 182) باشد که کتاب «پرسش هایى از امام صادق علیهالسلام درباره ملاحم» را نوشته و پس از او باید از ابن ابى عمیر (م 217) نام برد که صاحب کتاب «الغیبه» است.
وی افزود: در میان اهلسنت نیز قدیمى ترین کتابى که در موضوع فتن و ملاحم تدوین شده و امروزه هم موجود است «الفتن» تالیف نعیم بن حماد (م 228) است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت اذعان داشت: با اینکه نجاشى و طوسى بیش از 50 تألیف در موضوع غیبت و ملاحم را ذکر کردهاند در میان آنها نام هیچ یک از اصحاب امام باقر علیهالسلام و امامان پیش از آن حضرت وجود ندارد. بنابراین تمامى کتابهایى که از نشانههاى ظهور سخن گفتهاند پس از تأسیس دولت بنى عباس تدوین شده و این مطلب با توجه به اوضاع سیاسى این دوره و ادعاهاى مهدویت یا فتنههاى واقفیه قابل توجه است، بخصوص که تعداد قابل توجهى از این کتابها را واقفىها و غلات نوشتهاند و از طرفى روایاتِ علائم به آنچه اهلسنت نقل کرده اند شباهت زیادى دارد.
وی ادامه داد: اما از مجموعههاى روایى شیعه که اکنون در دست ماست اولین کسانى که از نشانه هاى ظهور سخن گفتهاند، ابن بابویه در کتاب «الامامة والتبصره» و کلینى در کتاب کافى است.
این عضو هیئت علمی افزود: با اینکه ابنبابویه 23 روایت ذیل عنوان «آیاتُ ظهوره» ذکر کرده، تنها پنج عدد از آنها مربوط به نشانه هاست. کلینى این چند روایت را در کتاب روضه کافى آورده اما در کتاب اصول و ذیل مباحث غیبت و تاریخ ائمه چیزى نقل نمىکند. پس از آن دو، نعمانى، شیخ صدوق، شیخ مفید و شیخ طوسى روایات علائم را در کتابهاى «الغیبه» و «کمالالدین» و «ارشاد» گزارش نمودهاند.
حجت الاسلام صادقی اظهار کرد: پس از این منابع که اصلىترین کتب مربوط به علائم ظهور به شمار مى روند، مؤلفانى که درباره مهدى(عج) یا به طور کلى در موضوع ملاحم و فتن مطالبى نوشتهاند آن احادیث را نقل کرده و غالباً از منابع مذکور استفاده نمودهاند.
وی ادامه داد: در قرن ششم طَبْرسى در «اِعلام الورى» و راوندى در «الخرائج والجرائح»، در قرن هفتم ابن طاوس در کتاب «ملاحم (التشریف بالمنن)»، اربلى در «کشف الغمه» و مقدسى شافعى در «عقد الدرر» و همچنین در دورههاى بعدى نیز همین روایات نقل و گاه از منابع غیر معتبر به آنها افزوده شده است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) با بیان اینکه کتاب هایى مانند «الزام الناصب، بیان الائمه، معجم الملاحم، نوائب الدهور و…» با نقل روایات معتبر و غیر معتبر از منابع شیعه و عامه به جمع آورى این اخبار پرداختهاند گفت: اینگونه کتاب ها که خود منبعى براى برخى نویسندگان معاصر به شمار آمده است، هیچ توجهى به منبع شناسى یا جرح و تعدیل راویان نداشته و بسیارى از اخبار نادرست و حتى ساختگى را گزارش کردهاند.
حجت الاسلام صادقی در پایان صحبت های خود به لزوم تایید کتاب های مهدویت توسط متخصصان این رشته قبل از انتشار اشاره کرد و گفت: در دهههاى اخیر موج انتشار کتابهاى مربوط به نشانههاى ظهور شدت بیشترى یافته و نویسندگانى به جمع آورى اخبار و بررسى غیر محققانه و تطبیق آنها بر افراد یا گروهها یا رویدادهاى معاصر پرداخته و برخى هم خواستهاند با این تطبیقها زمان ظهور را تخمین زنند.
انتهای پیام/ 115
منبع: اختصاصی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی(ایسکا)
