اعتبارسنجی محتوایی روایات و گزارش‌‌های شمایل معصومان (علیهم السلام) (بررسی موارد منتخب باتوجه به ناهم‌خوانی‌ها و شبهه‌ها)

آشنایی با چهره‌‌ پیشوایان دینی به‌‌دلیل علاقه دوستداران و اهمیت آن در مباحث تاریخی یا کلامی سبب شده است تا چهره‌‌ معصومان (علیهم السلام) همواره مورد توجه قرار گیرد. با مراجعه به منابع تاریخی و حدیثی، گزارش‌‌ها و روایاتی دیده می‌‌شود که به‌‌طور اجمالی تصاویری از چهره‌‌ معصومان (علیهم السلام) را تداعی می‌‌کند.

در مواردی از روایات و گزارش‌‌ها، خصوصیات ظاهری و جسمانی معصومان (علیهم السلام) با یکدیگر ناهم‌‌خوانی‌ دارد و یا دستاویزی برای برخی شبهه‌افکنان شده است.

پژوهش حاضر با هدف اعتبارسنجی محتوایی روایات و گزارش‌‌های مربوط به شمایل معصومان (علیهم السلام) به‌روش توصیفی- تحلیل انجام شد. بدین‌منظور پس از جمع‌‌آوری و شناسایی تعارض‌‌‌‌ها و شبهاتی که در این اخبار دیده می‌‌شود، موارد منتخبی از آن گزارش‌ها برپایه روش تاریخی اعتبارسنجی محتوایی شد.

یافته‌های پژوهش نشان داد که ناهمخوانی‌های موجود میان این اخبار، به عواملی مانند کم‌‌‌دقتی راویان و نداشتن ملاک یا واحد در بیان شمایل، تغییر شمایل بر اثر گذر زمان و تغییر شرایط، عدم توجه به ویژگی‌های غیرعادی و اعجازی و انگیزه و غرض راویان در توصیف شمایل است.

از شبهات و عیب‌جویی‌‌هایی که درباره برخی از شمایل معصومان (علیهم السلام) مطرح شده است به‌‌دست آمد که شمایل ایشان نیز مانند همگان متأثر از عوامل طبیعی و شرایط محیطی بوده است. همچنین بررسی روایات و گزارش‌‌های تاریخی نشان داد که صفات ظاهری معصومان (علیهم السلام) هیچ‌‌گاه با شئون امامت و هدایت‌گری منافاتی ندارد.

برای مطالعه متن کامل مقاله فایل را دانلود نمایید.