حجة الاسلام و المسلمین دکتر محسن الویری در معرفی مقاله خود با اشاره به سیره پژوهی سنتی (جزء نگر و رویداد محور) و سیره پژوهی کلان نگر و تحلیل محور به عنوان دو گونه سیره پژوهی یاد کرد و گفت: در این دو روش کلیاتی از زندگی امامان(ع) با تاکید بر جهات مختلف سیاسی و فرهنگی مطرح می شود اما دارای کاستی های فراوانی است. زیرا در مواجهه با جوانان پرسشگر که مشخصا سوال می کنند در زندگی روزمره خود چگونه این رفتارها را ملاک قرار دهیم پاسخ مناسبی ندارند.
وی نوع سوم سیره پژوهی را تلفیقی از دو نگاه اول دانست و گفت: این نوع سیره پژوهی که مشکل دو نگاه اول را ندارد، جزئی نگر و در عین حال متاثر از کلان نگری است و بر پرسش ها و یافته های علوم انسانی مبتنی است.
مدیر گروه تاریخ اسلام دانشگاه باقر العلوم(ع) مقاله خود با موضوع امام کاظم(ع) و مدیریت تعارض را نمونه ای از نوع سوم سیره پژوهی دانست و در معرفی این مقاله به تعریف تعارض پرداخت و گفت: تعارض فرآیندی است که در آن یک طرف، در می یابد که منافع فردی یا گروهی او با مخالفت منافع طرف دیگر مواجه است.
وی در توضیح انواع تعارض گفت: تعارض از جهتی به سودمند(کارکردی) و ناسودمند (غیرکارکردی) و از نظر تعدادبه درون فردی، میان فردی و میان گروهی و از نظر قلمرو به بنیادی و احساسی و از نظر نوع رابطه طرفین به عمودی و افقی تقسیم می شود که تاکید من در این باب بر تعارض ناسودمند میان فردی بنیادی افقی است.
این استاد تاریخ در ادامه به پلکان پیدایش و فرود تعارض اشاره کرد و افزود: آن چه سبب شروع تعارض می گردد اختلاف است و در مقاطع بالاتر شدت می یابد که اوج آن بروز جنگ است و پس از آن به شدت کاهش می یابد و به رفع اختلاف منتهی می شود.
وی در اهمیت مساله تعارض گفت: تعارض یک بحث فوق برنامه و غیر ضروری نیست بلکه امروزه حداقل در چهار رشته حقوق، علوم سیاسی، مدیریت و ارتباطات در این باره متون تحقیقی متعددی پدید آمده است و در مورد آن، مناقشات زیادی وجود دارد.
دکتر الویری راه حل تعارض را مدیریت آن عنوان کرد و افزود: مدیریت تعارض یک فرآیند علمی است که 5 روش رقابت، همکاری، اجتناب، نرمش و مصالحه را برای اعمال آن برشمرده اند.
وی به مساله اختلاف که اولین گام بروز تعارض است اشاره کرد و گفت: به هر اندازه در این مرحله زودتر وارد مدیریت تعارض شویم با تعارض کم هزینه تری مواجه خواهیم شد و هرچه اختلاف استمرار پیدا کند با مشکلات بیشتری مواجه خواهیم بود.
وی با بیان این که در مقاله امام کاظم(ع) و مدیریت تعارض، کتاب تحف العقول را مبنای کار خود قرار داده است، گفت: علت این انتخاب قدیمی بودن این کتاب و تجمیع سخنان امام(ع) در آن بود و تنها به بیانات امام (ع) در این کتاب استناد شده است و ممکن است در سنجش با منابع دیگر مطالب دیگری نیز یافت شود.
حجة الاسلام الویری راهکار امام کاظم(ع) در حل تعارض را با انتخاب 16 جمله از کتاب تحف العقول مواردی ذکر کرد که عناوین آن ها بدین شرح است:
1- در امان بودن از شر انسان به عنوان نشانه کمال عقل؛
2- امید داشتن به خیر انسان به عنوان نشانه کمال عقل؛
3- بزرگ انگاشتن خوبی های دیگران و کم انگاشتن خوبی های خود؛
4- خود را بدترین مردم شمردن؛
5- چشم پوشی از ستم دیگران و مهرورزی نسبت به کسانی که حقی را از انسان بازداشته اند؛
6- بازداشتن خشم خویش نسبت به مردمان؛
7- آرامش بیشتر به همراه نداشتن ارتکاب بدی؛
8- ارزشمند بودن مهرورزی نسبت به یکدیگر و اصلاح بین مردم؛
9- پرهیز از منازعه با عالم و طرد نکردن جاهل؛
10- بدترین مردمان بودن کسانی که بدلیل بدزبانی، هم نشینی با آن ها ناپسند شمرده شده؛
11- خوش یمن بودن نرم خویی؛
12- پرهیز از خود بزرگ بینی؛
13- ضدیت با خداوند با داشتن تکبر بر دوستان و ستم کردن به آن ها؛
14- مهربان بودن با مردم به مثابه نیمی از عقل؛
15- ستمکارتر بودن شروع کننده دشنام؛
16- اجر داشتن اهل بخشایش و اصلاح در روز جزا.
حجة الاسلام دکتر الویری در پایان با ارائه نتیجه ای از این مقاله گفت: امام کاظم(ع) با این الگوی اخلاقی، پیشگیری از تعارض را حتی در مرحله بروز اختلاف به عنوان راهکار عرضه می کنند. اگر به این توصیه ها عمل شود زمینه پیدایش تعارض از بین خواهد رفت و در همان مرحله اول یا حتی قبل از آن علاج می شود.
مشروح گزارش همایش سیره و زمانه امام کاظم(ع)
