مجتمع آموزش عالی تاریخ سیره و تمدن اسلامی
جستجو
Close this search box.

در گذشته برای حفاظت از جلد نسخه ها گاهی یک حفاظ برای آن ها ساخته می شد که جلد را در آن قرار می دادند. این حفاظ، با نام «غلاف جلد» خوانده می شد. البته باید توجه داشت که ساختن غلاف برای جلد نسخه ها رواج بسیاری نداشته و عمدتاً برای نسخه های نفیس از غلاف جلد استفاده می شد.

در متون کهن گاهی به غلاف جلد اشاره شده است. برای نمونه در متن هزار حکایت صوفیان (ص 331) که اثری از حدود سده ششم یا هفتم هجری است از غلافِ مصحف سخن رفته است:

«مردی بنزدیک حامد اللفّاف آمد -رحمة الله علیه- و گفت: مرا وصیّتی کن. گفت: دینِ خود را غلافی کن، چنانکه مصحف را غلاف کنی تا چرک نگیرد …».

ساختن غلاف جلد، یکی از کارهای جنبی هنر جلدسازی بوده است و گاهی برای ساخت جلد و غلاف یک جلد مدّت بسیاری صرف می شد چنانکه در فرائد غیاثی (ج 2، ص 207) که متنی از سده نهم است اشاره شده که برای ساختن جلد یک نسخه و غلاف آن حدود یک ماه زمان لازم بود:

«… حالا در شکنجة مولانا علاءالدّین علی مجلّد گرفتار است؛ می‌گوید یک ماه بر جلد و غلافش کار است».

نمونه ای از غلاف جلد را که در عثمانی ساخته شده در «شکل 1» می بینیم. این غلاف مربوط به یک مصحف (به شمار] 1116 عربی کتابخانه دولتی بایر در مونیخ) است.

نمونه دیگر که در «شکل 2» می بینیم مربوط به دستنویسی از خمسة نظامی (نسخه 1029 ضمیمه فارسی کتابخانه ملی پاریس، مورّخ 1029) است.

 

منبع: میراث مکتوب به نقل از بساتین.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *