اینگونه نبود که حضرت معصومه(س) وقتی وارد قم می‌شوند صرفا مشغول عبادت باشند، در را به روی خود ببندند و با کسی ملاقات نداشته باشند به خصوص که ایشان بیمار هم بودند و حالشان مساعد نبود. اما با این وجود مراجعه کنندگان را می‌پذیرفتند.
23ربیع الاول و سالروز ورود پرخیر و برکت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها به شهر قم است. ایشان در سال ۲۰۱ هجری، با کاروانی که برادران و اقوام و اطرافیان حضرت در آن حضور داشتند راهی ایران شدند. طبق برخی نقل های تاریخی حضرت معصومه سلام الله علیها به دعوت امام رضا علیه السلام راهی خراسان شدند. در تاریخ آمده است که مامون عباسی وقتی از ماجرای سفر حضرت معصومه (س) به خراسان مطلع می‌شود، به نیروهای خود دستور می‌دهد تا مانع از ورود کاروان بانوی کرامت به سرزمین خراسان شوند.
در همین رابطه با خانم دکتر «فرزانه حکیم زاده» پژوهشگر و استاد جامعه الزهرا(س) گفت وگویی داشتیم حول محور نقش حضرت معصومه سلام الله علیها در ارائه الگوی سوم زن مسلمان که شرح این گفت‌وگو را در ادامه می خوانید؛
دکتر «فرزانه حکیم زاده» اظهارداشت: ابتدا باید بدانیم که «الگوی سوم زن مسلمان» چه تعریفی دارد تا بتوانیم آن را درباره حضرت معصومه سلام الله علیها بازیابی کرده و مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم. بر اساس بیانات مقام معظم رهبری الگوی سوم زن مسلمان، نه شرقی است، نه غربی. به عبارتی نه سنتی است نه مدرن. الگوی سنتی به این معنا که زن را فقط در محیط خانه تعریف می کند و او را از فعالیت های اجتماعی و کنشگری در ساحت اجتماع، سیاست، علم و فناوری و … دور می کند. به تعبیر دیگر بخشی از توانمندی‌ها و کارایی های زنان را می بیند و بخش دیگر را نادیده می گیرد. و به این ترتیب عملا نیمی از پیکره اجتماع در فعالیت های اجتماعی کنار گذاشته می شود.
وی تصریح کرد: الگوی غربی هم اصولا نقش تربیتی زن، نقش مادری و جایگاه زن در خانواده و نقش اصلاحی آن در جامعه را بسیار کمرنگ کرده و نسبت به حضور ضابطه مند، موثر و مفید زن در اجتماع تعریف درستی ندارد. در الگوی غربی بنا به تعبیر خودشان، چون زن یک موجود کاملا برابر با مرد است بنابراین باید در همه صحنه های اجتماعی حضور داشته باشد. در همه جایگاه هایی که مرد می تواند ایفای نقش کند زن هم باید حاضر باشد در نتیجه در بسیاری از موارد بحث روح و جسم زن و توانمندی های روحی و جسمی او نادیده گرفته می شود.
فاطمه معصومه سلام الله علیها در نوجوانی پاسخگوی مراجعات و سوالات علمی بود
استاد جامعه الزهرا(س) خاطرنشان کرد: ثانیا شئونات او خدشه دار می شود و مهم تر از همه اینکه جایگاه اصلی زن «یعنی مسئولیت تربیت انسان و پرورش نسل سالم و متعادل» و حفظ خانواده متعادل و سالم – که باعث می شود اجتماع در مسیر تعادل و سلامت حرکت کند – کاملا تحت الشعاع این بینش قرار می گیرد و عملا می بینیم که در غرب خانواده به سوی تضعیف و حتی فروپاشی حرکت کرده است.
پژوهشگر دینی با اشاره به تفاوت های الگوی سوم زن مسلمان با دیگر الگوها گفت: الگوی سومی که ما تعریف می کنیم الگویی است که بین این دو تعریف و این دو الگو جمع می کند و برای زنان این دستاورد را دارد که قابلیت ها، توانمندی ها و استعدادهای او در پرورش نسل، حفظ تعادل در محیط خانه و خانواده و آرامش بخشی به خانواده در آن دیده می شود. این نقش، نقشی پررنگ، برجسته و اثرگذار برای زن است. در این نگاه و در الگوی سوم، زن علاوه بر این مولفه ها، می تواند یک کنشگر سازنده و فعال در محیط های اجتماع باشد و در مواقع لزوم در جایگاه های سیاسی، اجتماعی و حتی اقتصادی ایفای نقش کند. البته با رعایت حدود و ضوابطی که باعث شود این حضور سازنده باشد و به پیشبرد اخلاق و تعالی جامعه کمک کند و برعکس نباشد.
حکیم زاده خاطرنشان کرد: درباره حضرت معصومه سلام الله علیها می بینیم که ایشان اولا در خاندان نبوت و محیطی بسیار عالی و سالم تربیت شدند. پدر ایشان امام کاظم علیه السلام اولین مربی ایشان است و مادرشان حضرت نجمه خاتون زنی بسیار برجسته، فاضله و عالمه در زمان خودشان بودند. بعد از اینکه پدر ایشان پس از چهار سال حبس و زندانی بودن، به شهادت می رسند برادرشان امام رضا علیه السلام تربیت ایشان را بر عهده می گیرند و آن حضرت در محضر حضرت رضا علیه آلاف التحیه والثنا به بالاترین درجات علم، تقوا، فضل و کمال می رسند. تا جایی که در دوران نوجوانی پاسخگوی سوالات علمی بودند.
فعالیت اجتماعی ملموس حضرت معصومه سلام الله علیها
وی افزود: با این نحوه تربیت، کریمه اهل بیت علیها السلام – با وجود اینکه خودشان ازدواج نکردند – اما به گونه ای ایفای نقش می کنند که در محیط خانه و خانواده، یعنی محیطی که مربوط به تربیت انسان است برای برادران و خواهران بزرگتر و کوچکتر ، رفتاری سازنده و پرورش دهنده داشتند و در محیط اجتماعی نیز وقتی امام رضا علیه السلام نامه ای به حضرت معصومه سلام الله علیها نوشته و ایشان را به مرو دعوت می کنند آن حضرت بی درنگ دعوت برادر را لبیک گفته و راهی مرو می شوند.
استاد جامعه الزهرا سلام الله علیها ادامه داد: وقتی حضرت ثامن الحجج از سوی مامون عباسی برای پذیرش ولایتعهدی به مرو فراخوانده می شوند طبق نقل مشهور نامه ای به حضرت معصومه سلام الله علیها نوشته و از ایشان دعوت می کنند که به مرو بیایند. یعنی از بین همه خواهران و برادران و بزرگان بنی هاشم ایشان حضرت معصومه را انتخاب و دعوت می کنند. حضرت معصومه سلام الله علیها نیز بلافاصله این دعوت را پذیرفتند و با تعدادی از خواهران و برادران خود به سمت مرو حرکت کردند، مسیر طولانی بود و در این راه آزار و اذیت هایی به ایشان رسید و وقتی به ساوه رسیدند بیمار شدند.
حکیم زاده تصریح کرد: به دلیل این بیماری کریمه اهل بیت از ساوه به قم آمدند که فاصله چندانی با ساوه نداشت. حضرت در این شهر ۱۷روز در قید حیات بودند و اینجا عرصه ای است که ایشان فعالیت اجتماعی و کنشگری مهم خود را در این برهه از زمان نشان می دهند به گونه ای که محل اقامت ایشان در بیت النور در طول این مدت محل رجوع مردم بود. مردم سوالات خود را از ایشان می پرسیدند، مباحث علمی داشتند و ایشان هم تمام فرصت و تمام توان خود را به کار گرفتند تا پاسخگوی درخواست ها و سوالات مردم قم باشند.
وی خاطرنشان کرد: این مصداق بارزی از فعالیت اجتماعی ملموس حضرت معصومه سلام الله علیها است. یعنی این گونه نبود که حضرت وقتی وارد قم می شوند صرفا مشغول عبادت باشند، در را به روی خود ببندند و با کسی ملاقات نداشته باشند به خصوص که حضرت بیمار هم بودند و حالشان مساعد نبود. اما با این وجود مراجعه کنندگان را می پذیرفتند، دیدارها و ملاقات های متعدد داشتند و درخواست ها را پاسخ می دادند. در آن زمان این رفتار، یک کنش اجتماعی بسیار مهم بود که حضرت با رعایت حدود و ضوابط شرعی که خداوند برای زن می پسندد آن را به بهترین شکل ممکن انجام دادند.
منبع: خبرگزاری شبستان
