موقعيت جغرافيايي کربلا و وجه تسمیه آن چیست؟
سخن تاریخ: شهر مقدس کربلا در صد کيلومتري جنوب غربي بغداد واقع شده است. کربلا، در غرب رودخانه فرات، بر کناره صحرا و در ميان منطقه اي آبرفتي است که به «ارض السواد» نامور است. شهر انبار در شمال باختري، شهر باستاني بابل در شرق، صحراي غربي در سمت باختر و شهر بحيره پايتخت بني منذر در جنوب غربي آن قرار دارد.
در اينکه لغت کربلا از کجا پيدا شده است. حرف‌هاي بسيار گفته‌اند:
الف: بعضي معتقدند ريشه کربلا، از کلمه «کَربَلَه» گرفته شده و کربله يعني به سستي گام برداشتن، يا سست شدن گام‌ها. عرب‌ها هرگاه بخواهند از بي‌حال و با کسالت راه رفتن کسي حکايت کنند، مي‌گويند: جاء يمْشي مکربلاً؛ يعني آمد در حالي که به سستي گام بر‌مي‌داشت.
ب: کربلا از «کِربال» گرفته شده و کربال يعني غربال و تميز و پاک کردن. گفته مي‌شود: کربلتُ الحنطة؛ يعني گندم را غربال کردم و آن را از خاک و خاشاک پاک گردانيدم. به کربلا نيز به خاطر اين کربلا گفته‌اند که زميني بود خالي از ريگ و سنگ و بدون درخت يا گياهان هرز و مزاحم، گويي که کشاورزي آن را پاک کرده و براي کشت آماده کرده است.
ج: کربلا، از دو واژه آشوري «کرب» و «ايلا» ترکيب يافته است؛ يعني حرم خدا و خانه خدايگان.
د: اين کلمه در اصل فارسي بوده و از دو کلمه «کار» و «بالا» گرفته شده؛ يعني کار آسماني و ارزشمند؛ به عبارتي جايگاه نماز و نيايش.
ه: در اصل «کُوَر بابل» بوده؛ يعني روستاهاي شهر بابل.
و: توسط خود حضرت سيدالشهدا و پدرش علي و جدش پيامبر خدا، کربلا به کرب و بلا، يعني درد و بلا و امتحان و ابتلا تفسير شده است. ادبا و شعراي شيعه نيز همين تفسير را برگزيده‌اند.
از کربلا، با نام هاي بسيار ياد شده که به بيش از بيست نام مي‌رسد:
حائر
نواويس
طف الفرات
طفّ.
شاطئ الفرات
نينوا
موضع البلاء يا موضع الابتلاء.
محل الوفاء.
غاضريه.
ماريه.
قصر بني مقاتل.
عقر بابل.
عمورا.
صفورا.
نوائح، يعني ناله‌ها و نوحه‌ها.
شفاثا
مدينة الحسين.
مشهد الحسين.
بقعه مبارکه.
