گروه تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): نشست «ایران در جهان تعاملی عصر مفرغ» با سخنرانی انریکو آسکالونه (Enrico Ascalone)، ایران‌پژوه و باستان‌شناس و استاد دانشگاه سالنتو ایتالیا، عصر شنبه، ۲۳ فروردین در دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.
در ابتدای نشست، «معصومه استاجی»، معاون پژوهشی دانشکدۀ ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی به هیأت ایتالیایی خوش‌آمد گفت و بر تقویت پیوندهای آکادمیک و تعاملات علمی میان دانشگاه علامه و دانشگاه سالنتو تأکید کرد.
در ادامه «اسماعیل شمس»، مدیر گروه تاریخ دانشگاه علامه طباطبایی گفت: امروزه دیگر نمی‌توان میان باستان‌شناسی و تاریخ مرز و حصار کشید. باستان‌شناسی هم برخلاف دیدگاه برخی مورخان صرفاً داده و منبع برای تاریخ نیست، بلکه دانش تاریخ و باستان‌شناسی دو روی سکۀ علوم تاریخی و باستانی هستند.
ما تاریخ را براساس سه عنصر زمان، مکان و انسان تعریف می‌کنیم که در باستان‌شناسی هم هر سه عنصر وجود دارند. تاریخ یعنی دانش بررسی میراث مادی و معنوی انسان در گذشته و پیداست که بخش اعظم میراث مادی، حاصل کار باستان‌شناسی است. افزون‌برآن اگر سرآغاز تاریخ، پیدایش خط و نگارش کتیبه‌ها و کتاب‌های تاریخی است،
او در پاسخ به پرسشی که آیا مردمانی که پیش از آغاز شهرنشینی و پیدایش دولت‌های متمرکز و در نتیجه آن دیوان و کتابت می‌زیستند، فاقد تاریخ هستند؟، گفت: حتماً که چنین نیست و آن‌چه که باستان‌شناسی درباره این مردمان کشف می‌کند، چیزی جز تاریخ آنها نیست. کتاب مهم انریکو آسکالونه، باستان‌شناسی جوامع ایران باستان در هزارۀ سوم پیش از میلاد که به فارسی هم ترجمه شده است، به باور من چیزی جز تاریخ مردمان جنوب شرق ایران فعلی در پنج‌هزار سال پیش نیست.
شمس افزود: آسکالونه در تحقیقات خود بر جهان تعاملی تأکید دارد و بر این باور است که اجداد ما در پنج‌هزار سال پیش از سند و پنجاب تا آمودریا و از آن‌جا تا شهر سوخته و شهداد از طریق راه‌های تجاری در ارتباط بودند و تولیدات و اختراعات‌شان از آن‌جا هم به شوش و سپس بین‌النهرین می‌رسید و از آن‌جا راهی سواحل مدیترانه و روم می‌شد.
این پژوهش‌گر تاریخ ادامه داد: خوش‌بختانه بیش‌تر پژوهش‌های آسکالونه به‌عنوان یک پژوهش‌گر ایتالیایی دربارۀ عصر برنز یا مفرغ در ایران توسط باستان‌شناسان ایرانی و به‌ویژه سیدمنصور سیدسجادی به فارسی ترجمه و چاپ شده‌اند و علاقه‌مندان به این دوره با کارهای قبلی ایشان آشنا هستند. قرار است امروز ایشان آخرین یافته‌های علمی خود را این‌جا مطرح کند. ما به‌ویژه مشتاق هستیم از نتایج حفاری‌های مرتبط با عصر برنز که اخیراً درغرب ایران صورت گرفته است، مطلع شویم.
سپس «انریکو آسکالونه»، استاد دانشگاه سالنتو ایتالیا گفت: ما به فرهنگ ایران نزدیک هستیم. من در ایتالیا به دنیا آمدم و ایتالیا مانند مادر من است اما این‌قدر با فرهنگ ایرانی عجین هستم که ایران را پدر خودم می‌دانم.
او افزود: من دربارۀ جهان تعاملی عصر برنز در هزارۀ سوم پیش از میلاد صحبت می‌کنم و براساس ده‌ها اسلایدی که به شما نشان می‌دهم، ابعاد مختلف اقتصادی، تجاری و فرهنگی شبکۀ ارتباطی میان شرق و غرب را شرح خواهم داد.
این باستان‌شناس ایتالیایی در ادامه با تقسیم عصر برنز که در حد فاصل دوران نوسنگی و دوران آهن قرار دارد به سه مقطع نخستین، میانی و نواین دوران از ۳۵۰۰ تا ۱۲۰۰ پیش از میلاد پرداخت و گفت: آثار زیادی در محوطه‌های بزرگ عصر برنز از اراپپا در پنجاب و رود سند در هندوستان، هندوکوش در افغانستان، آسیای مرکزی، کرمان و سیستان، شوش و بین‌النهرین کشف شده‌اند که شباهت‌های زیادی میان آنها وجود دارد و این خود تأییدکنندۀ وجود ارتباط میان مردمان این قلمرو وسیع از سه‌هزار سال پیش از میلاد است
او در پاسخ به این پرسش که چرا عصر مفرغ برای ایران ارزش‌مند است، گفت چون در این دوره شهرها به وجود آمدند و تجارت گسترش پیدا کرد. در عصر برنز مهاجرت آریایی‌ها از آمودریا به سمت غرب آغاز شد و تحولات جمعیت‌شناسی و فرهنگی و اقتصادی زیادی در این قلمرو پدید آمد.
«فابیو پلیچی»، رئیس دانشگاه سالنتو ایتالیا نیز در سخنانی کوتاه گفت: چرا این تغییرات ناگهانی که در رم باستان و ایران پیش آمد در چین پیش نیامد؟ علت آن بود که ما توانستیم در پرتو صلح و رابطۀ تجاری برخی همکاری‌های فرهنگی و هنری داشته باشیم و این در حالی بود که در آن زمان چین در انزوای کامل قرار داشت و برای جهان تعاملی میان هند و اروپا و ایران به عنوان حلقه وصل آن ناشناخته بود.
او افزود: این بررسی تاریخی یادآور این پیام است که در دنیای دانش و رقابت نقش تعاملات فرهنگی و تمدنی بسیار مهم است.
