کتاب الغارات اولین بار به قلم «ابراهیم بن محمد ثقفی کوفی» از علمای معروف شیعه نگارش شد. این کتاب به روایت اتفاقات دوره دوم حکومت حضرت علی و به‌خصوص مقطع تاریخی میان جنگ نهروان تا شهادت امام علی علیه‌السلام می‌پردازد. دوره اول حکومت امیرالمومنین که دو سال طول کشید به سه جنگ مهم جمل، صفین و نهروان گذشت؛ اما بیش از نیمی از دوره حکومت آن حضرت به پس از جنگ نهروان اختصاص دارد و به نام الغارات معروف است. دوره الغارات شامل حوادث و عبرت‌های مهمی از حکومت‌داری امیر مومنان و شیوه رفتاری مردمان آن روزگار است که کمتر به آن پرداخته می‌شود.
در این دوره معاویه با در دست داشتن حکومت شام، اعلام خلافت کرده بود و از هیچ غارت، حمله و تفرقه‌افکنی برای تضعیف حکومت امیرالمومنین علیه‌السلام دریغ نمی‌کرد. از طرفی ضعف ایمان و بصیرت یاران و مردم تحت حکومت علی علیه‌السلام نیز مزید بر علت شده و کار حکومت‌داری را بر حضرت دشوار کرده بود. با این توضیح باید متوجه شده باشید که با دوره تاریخی از تاریخ اسلام و شیعه روبه‌رو هستیم که مظلومیت امیرالمومنین به حد اعلای خود رسیده بود؛ اما تحقیق و مطالعه درباره نکات و شیوه سیاست‌ورزی حضرت در آن دوره به ما کمک می‌کند تا توشه‌ای برای حل مسائل روزگار خود برداریم. این کتاب درباره زندگی و حکومت امام علی ما را با ناگفته‌هایی از درایت و مسلک ولایت‌گونه امیر مومنان آشنا می‌کند که راه‌حل بسیاری از دغدغه‌های این روزهای ماست.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «یکی از مشکلاتی که پس از جنگ نهروان و نمایان شدن سستی یاران امیرالمؤمنین (ع) برای حکومت آن حضرت به وجود آمد، این بود که هرکس از اصحاب حضرت که خیانتی می‌کرد یا به دنیا گرایش پیدا می‌کرد، برای خود مأمنی سراغ داشت که از دست امیرالمؤمنین (ع) بگریزد و به آن پناه ببرد، که آن مأمن، شام و قرار گرفتن تحت حمایت معاویه بود. در نتیجه عده‌ای از اصحاب امیرالمؤمنین (ع) خیانت کرده و به سمت شام می‌گریختند…»
