سخنرانی حضرت زینب(س) در کاخ یزید چه پیامدهای مثبتی داشت؟ آیا خود این سخنرانی، نشانگر آزادی بیان در حکومت یزید نبود؟!
سخن تاریخ: گزارشات تاریخی متعددی از سخنان و اعتراضات حضرت زینب(س) در کاخ یزید وجود دارد:
«حضرت زینب(س) وقتی به مجلس یزید وارد شده و سر مبارک امام حسین(ع) را درون طشتى مقابل او مشاهده کرد، و دید که یزید با چوبى که در دست دارد به دندان‌هاى مبارک آن‌حضرت(ع) می‌زند و اشعاری می‌خواند، با صدایی سوزناک شروع به خواندن خطبه‌ای کرد. اما نمی‌توان این امر را نشانگر آزادی بیان – به معنای مطلق آن – در نظام اَمَوی دانست؛ زیرا یزید در همان مجلس، اشعاری را سرود که جوّ رعب و وحشت را تشدید می‌کرد:
«…من اگر از آل احمد انتقام نگیرم، از دودمان خندف نخواهم بود».[1]
هم‌چنین یزید بعد از پایان سخنان حضرت زینب(س) با خواندن شعری به صورت غیر مستقیم، خود حضرت زینب(س) را نیز مورد تهدید قرار داد:
«این فریادى است که از زنان نوحهگر شایسته است، و چقدر مرگ براى زنان دلسوخته و نوحهگر آسان است».[2]
لذا باید گفت؛ سخنرانی امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) در آن زمان، نشانگر آزادی بیان نبوده و تنها می‌تواند نشان از آن باشد که گاه برخی فرمان‌روایان، آزادی‌های کنترل شده‌ای را تحمل می‌کنند تا آن‌که جامعه نگرش مثبتی به آنان داشته باشد.[3]
از طرفی، شهادت امام حسین(ع) و فریاد حضرت زینب(س) تنها به این دلیل نبود که حاکمی را سرنگون کرده و دیگری را جایگزین او کنند تا بگوییم آنان در این هدف موفق نبودند.[4]
بیانات حضرت زینب(س) به همراه امام سجاد(ع) موجب بیداری مردم شد که زمینه‌ساز اعتراض‌های گسترده و مستمر بعدی شد.[5]
هم‌چنین با اندکی مطالعه می‌توان دریافت که در صورت عدم قیام امام حسین(ع)، یزید تصمیم داشت که اصل اسلام را به فراموشی سپرده و آیین جاهلیت و دین اجدادش را احیا کند[6] که با قیام امام(ع) و سخنرانی امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) – گرچه به ظاهر حکومت ظالمان به سرعت سرنگون نشد – اما آن توطئه شوم خنثا شده و حتی این حاکمان ستم‌گر تظاهر به مسلمانی می‌کردند.
در همین راستا، زنده نگه داشتن یاد شهدای کربلا و گریه و مویه بر آنان، یاد هدف و فداکاری‌های آنان را زنده کرده و در زنده ماندن اصل اسلام نقش مهمی را ایفا می‌کند.[7]
[1]. طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، محقق و مصحح: خرسان، محمد باقر، ج 2، ص 307، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، 1403ق.
[2]. همان، ج 2، ص 310.
[3]. «یزید و دادن اجازه عزادارى به زنان براى امام حسین(ع)»، 103984.
[4]. « عدم موفقیت امام حسین (ع) در تشکیل حکومت اسلامی، هدف قیام امام حسین»، 1686؛ « قیام امام حسین(ع)»، 101009.
[5]. «قیام توابین، خون خواهان امام حسین»، 30235؛ «انگیزه قیام مختار و رفتار امام سجاد(ع) با آن»، 41763.
[6]. «گرایش یزید به مسیحیت»، 59685؛ « تخریب خانه کعبه توسط یزید و حجاج بن یوسف»، 68125.
[7]. «نقش عزاداری امام حسین(ع)»، 2302؛ « عزاداری امام حسین (ع) از نگاه روایات»، 7184؛ « آغاز عزاداری امام حسین (ع) )»، 3914؛ «گریه و عزاداری انبیا بر امام حسین(ع)»، 46876.
