به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آرزوی استاد علی دوانی برای نگارش زندگی‌نامه امام خمینی به همت انتشارات پژوهشکده تاریخ معاصر در قاب کتابی با عنوان «امام خمینی (ره) از ولادت تا رحلت» قرار گرفت. جدیدترین کتاب پژوهشکده تاریخ معاصر با عنوان «امام خمینی (ره) از ولادت تا رحلت» در مهر ۱۴۰۳ منتشر شد.
«امام خمینی (ره) از ولادت تا رحلت» طرح کلی کتابی است که مرحوم علی دوانی امیدوار بود در فرصت مناسب و مقتضی با دسترسی به اسناد و مدارک مورد نیاز و مکتوبات و بیانات امام خمینی و گفت‌وگو با نزدیکان و شاگردان ایشان به نگارش درآورد.
این کتاب آمیزه‌ای از خاطرات شخصی و تأملات و مطالعات پراکنده استاد دوانی درباره امام خمینی است و با مقدمه و توضیحات محمدحسن رجبی (دوانی) در ۳۹۷ صفحه منتشر شده است.
این کتاب پس از مقدمه به نامه به حاج سیداحمد آقا خمینی، مواضع علما در برابر هجوم فرهنگی غرب به ایران، نقش روحانیت و مرجعیت در مقابله با استبداد، بررسی نقش مرجعیت شیعه در مبارزه با توطئه‌های استعماری؛ پرچمداران سرافراز دو قرن مبارزه، نگاهی به علل ترکیب شخصیت انقلابی و معنوی امام خمینی، ناگفته‌هایی شنیدنی از سیره فردی امام خمینی، امام خمینی و اندیشه اصلاح حوزه، امام خمینی از آغاز انقلاب اسلامی تا رحلت آن بزرگوار، امام خمینی در آئینه خاطره‌ها، زمینه‌های وقوع قیام ۱۵ خرداد؛ سیره فردی امام خمینی و نقش روحانیت در پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی و شکل‌گیری حرکت انقلاب اسلامی، امام خمینی از زمان تبعید تا رحلت، ابعاد علمی امام خمینی، نگاهی گذرا به چند ویژگی امام خمینی، ویژگی‌های پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی و فرهنگ عاشورا، خاطره‌ای از امام خمینی، نهضت‌های اسلامی روحانیون از آغاز تا امروز می‌پردازد. پایان‌بخش کتاب نیز نامه‌ها و دست‌نوشت‌ها (تصاویر صفحه نخست مطالب کتاب و اسناد، نامه‌ها و دست‌نوشت‌ها)، منابع، کتاب‌ها، نشریات، نمایه، اشخاص، مآخذ و اماکن است.
استاد علی دوانی به زندگی‌نامه‌نگاری علما و دانشمندان اسلامی (تراجم‌نگاری) علاقه وافر داشت و حدود چهل عنوان از آثار ایشان به این حوزه مربوط است. تبحر علمی مرحوم دوانی و نیز سبک ایشان در تراجم‌نگاری به گونه‌ای بود که تمجید و تحسین بسیاری از عالمان بزرگ و صاحب‌نظر را برانگیخت؛ برای نمونه، حضرات آیات: سیداحمد زنجانی، مرعشی نجفی، شریعتمداری و علامه طباطبائی بر کتاب «شرح زندگانی جلال‌الدین دوانی»، که در سال ۱۳۳۵ ش منتشر شد، تقریظ نوشته‌اند.
مقام معظم رهبری نیز در پیام تسلیتی که به مناسبت رحلت استاد دوانی صادر فرمودند، از ایشان به عنوان «عالم خبیر و مورخ و پژوهشگر برجسته» یاد کردند و افزودند: «تلاش کم‌نظیر ایشان در تحقیق و تألیف درباره رجال علمی شیعه» حقاً درخور تقدیر و تمجید است. شرح زندگانی استاد کل وحید بهبهانی نیز تقدیر آیت‌الله بروجردی و امام خمینی را موجب شد.
یکی از شخصیت‌های بزرگی که مرحوم دوانی همواره اشتیاق نگارش زندگی‌نامه او را داشت امام خمینی بود؛ زیرا به مراتب علمی و سوابق انقلابی امام به‌خوبی آگاهی داشت و چند سال هم در محضر ایشان تلمذ کرده و با اندیشه و خصوصیات روحی و رفتاری معظم له از نزدیک آشنا بود یا از طریق دوستان نزدیک و یاران و شاگردان ایشان کسب اطلاع کرده بود، اما حوادث سهمگین سیاسی سال‌های انقلاب و بعد از آن، جنگ تحمیلی و از همه مهم‌تر، روحیه خاص عرفانی امام مانع از تحقق آن آرزو در زمان حیات ایشان شد.
این تراجم‌نویس و پژوهشگر فعال در سال‌های پس از رحلت امام خمینی نیز همچنان در تلاش برای جمع‌آوری اطلاعات درباره امام به منظور جامه عمل پوشاندن به آرزوی دیرینه‌اش بود و برای این منظور حتی در نیمه خرداد ۱۳۷۲، نامه‌ای به فرزند گرامی امام راحل، مرحوم حاج سیداحمد آقا، نگاشت و بار دیگر آمادگی خویش را برای نگارش زندگی‌نامه امام خمینی اعلام کرد، اما متأسفانه آن آرزو به دلایلی که در کتاب بازگو شده است تحقق نیافت تا امروز.
با تلاش محمدحسن دوانی، فرزند ایشان، و همت انتشارات پژوهشکده تاریخ معاصر، کتاب «امام خمینی (ره) از ولادت تا رحلت» منتشر شده است تا ضمن تحقق آرزوی دیرینه استاد دوانی، ارادتمندان و علاقه‌مندان به امام به علل و عوامل شکل‌گیری شخصیت بی‌نظیر معنوی، علمی، اجتماعی و سیاسی ایشان و نقش مؤثر و بی‌بدیل معظم له در رهبری نهضت و انقلاب اسلامی و بنیان‌گذاری جمهوری اسلامی پی ببرند.
