رسم و سنّت برده‌داری که مطابق آن یک انسانْ تحت مالکیت انسانی دیگر قرار می‌گیرد، در آستانهٔ ظهور اسلام و در عربستان رایج بود. گسترش قلمرو اسلامی و فتح مناطقی از آسیا و شمال آفریقا در سده‌های اول و دوم هجری قمری، و ورود بردگان و اُسرا، زمینه را برای تقویت برده‌داری در جامعه عرب فراهم آورد و بردگان به ابزار زندگی خانواده‌های مرفّه و اشراف جامعه اسلامی بدل شدند.
پیامبر اکرم و ائمه اطهار (علیهم السلام) ضمن نقد نگاه ابزارگرایانه به بردگان و نقض حقوق و کرامت انسانی آنان که در تنافی و تضاد با مبانی حقوق اسلامی بود، افزون بر آگاه‌ساختن مسلمانان در این زمینه، در رفتار و سلوک فردی خود الگوی اسلامی رفتار با بردگان را به نمایش گزاردند.
در این پژوهش تلاش شد ـ با بهره‌‌گیری از نوشته‌های تاریخی و غیر تاریخی ـ منش و الگوی رفتاری ائمه (علیهم السلام) نسبت به بردگان مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد و با استفاده از روش توصیفی۔ تحلیلی، داده‌های به دست آمده تجزیه و تحلیل شود. نتایج این پژوهش، نشان می‌دهد در شرایطی که نسبت به غلامان و کنیزان ـ از سر جهل و تعصب ـ تبعیض روا داشته می‌شد، ائمه معصومین (علیهم السلام) با نگاهی انسانی و برگرفته از مبانی و آموزه‌های اصیل اسلامی، ضمن حمایت حقوقی و اخلاقی از بردگان، با آزاد کردن و تعلیم و تربیت آنان، عملاً الگویی از رفتار درست و اسلامی ارائه دادند و جایگاه و منزلت بردگان را ارتقا بخشیدند.
برای مشاهده متن کامل مقاله فایل را دانلود نمایید.
