با تسلیت رحلت رسول خدا (ص) و شهادت امام مجتبی و امام رضا (علیهما السلام) به مسلمانان جهان و محبان اهل بیت( ع ) با توجه به نقشه سفر امام از مدینه تا مرو مطلبی را بیان می کنم.
برای تعیین مسیر حرکت امام رضا ع به مرو سه مسیر مطرح شده است.
اختلاف تا نیشابور است.
۱. رفتن به بغداد و قادسیه و همدان ساوه ری قومس نیشابور .
۲. حرکت به جنوب عراق و اهواز و ارجان (بهبهان)
برای این مسیر دو راه برای رفتن به نیشابور ذکر شده است. گزارشی مربوط به اهواز و نیشکر آن منطقه هست.
الف: رفتن به مسیر قم و ری و ادامه مسیر گذشته .
۳. ب: با توجه به این که‌امام را از بردن از مسیر قم بر حذر داشتند از ارجان به ابرقوه و منطقه يزد و بعد طبس و نیشابور ذکر شده است.
برخی مسیر اول را نادرست می دانند زیرا در بغداد درگیری بوده است. گر چه برخی گزارشی نقل کرده اند. ولی آن را نپذیرفته اند. مسیر الف همان مسیر حضرت معصومه به مرو بوده است. البته طبق نقلی برادران امام از طریق اهواز و شیراز و قم قصد سفر داشتند.
برخی طریق سوم را پذیرفته اند که مسیر یزد ، طبس و نیشابور است.
ولی پرسشی که هست و در نقشه مشخص نشده مسیر طبس تا شهر نیشابور است.الان مسیری که از طبس هست و از گذشته بوده از طبس به منطقه بردسکن است.
از شهرستان بردسکن به نیشابور دو راه وجود دارد . مسیری که به سبزوار می رود که ظاهرا آن زمان بیهق بوده این مسیر سابقه تاریخی دارد و در محدوده بردسکن در روستای کبودان رباطی است که از رباط های شاه عباسی است که مسیر کاروان ها بوده و کوهستانی و در کتاب طرائق الحقایق این مسیر به عنوان راه رفت و آمد تا بجستان مطرح شده است. و اکنون راهی پر ترددی است. که بعد از انقلاب آسفالت شده است.
راه دوم از بردسکن به کاشمر و یا ترشیز (طرثیت) است و از منطقه کوه سرخ به نیشابور است.
برای این مسیر شاهدی وجود دارد گفته می شود از نیشابور به ده سرخ رفته است . بعید نیست ده سرخ همان منطقه کوه سرخ باشد. و منطقه کاشمر جزو ایالت نیشابور بوده است. از نظرات اساتید استفاده می کنیم. ضمنا چند سال قبل همایشی در سازمان تبلیغات قم کنار مصلی بود و در آن مرحوم دکتر شهید و ابو الحسن منذر بودند. آقای ایرج افشار در سخنرانی خود گفت لوح هایی در مسیر یزد به طبس پیدا شده که در آن ذکر شده مسیر سفر امام رضا علیه السلام از اینجا بوده . البته لوح ها مربوط به قرن چهار و پنج بوده است.
علی اکبر ذاکری صفر ۱۴۴۶
