گزارش برگزاری کرسی ترویجی:«مواجهه سیاسی دولت بنی امیه با ائمه (ع) و شیعیان»
به همت معاونت پژوهش مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی و با همکاری گروه علمی تاریخ اسلام این مجتمع،کرسی علمی ترویجی با عنوان: «مواجهه سیاسی دولت بنی امیه با ائمه(ع) و شیعیان (اقدامات و اهداف)» برگزار شد.
در این جلسه علمی که در حضور جمعی از اساتید وفضلا و طلاب انجام پذیرفت، حجت الاسلام والمسلمین دکتر علی اکبر عالمیان عضو هیئت علمی مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی به ارائه بحث پرداخت. وی بااشاره به حدیثی از امام باقر(ع) در مورد وضعیت شیعیان در عصر امويان، مواجهه سیاسی دولت بنی امیه با ائمه(ع) و شیعیان را در واقع همان تقابل سیاسی دانست و با تقسیم بندی این تقابل به دو دوره سفیانیان و مروانیان گفت:«در عصر حکومت سفیانیان، شروع کننده این دشمنی، معاویه بود که غیر از سیاست حذف و در نهایت شهادت دو امام شیعه در این دوره، سیاست «فشار و سختگیری بر شیعیان» را پیشه راه خود کرده بود.»
دکتر عالمیان با تاکید بر این نکته که کشتار شیعیان از همان زمان امام علی (ع) آغاز شده بود، به عاملان این کشتار یعنی: بسر بن ارطاة، سفیان بن عوف غامدی و ضحاک بن قیس اشاره کرد و فاجعه عاشورا را اوج تقابل و دشمنی سفیانیان با اهل بیت(ع) ذکر کرد.
به گفته این پژوهشگر دینی، دوران مروانیان به ویژه دوره حکومت کارگزار آنان یعنی حجاج بن یوسف ثقفی نیز انواع و اقسام جنایت ها بر ضد ائمه(ع) وشیعیان صورت پذیرفت. وی میزان ظلم های امویان را به اندازه ای دانست که عمربن عبدالعزيز وقتى به خلافت رسيد به جنايات و ظلم و ستم حاكمان پيش از خود اعتراف كرده و آن ها را «مظالم»نامید و درصدد جبران برآمد.
استاد تاریخ جامعه المصطفی العالمیه در ادامه کرسی خود به گونه شناسی تقابل سیاسی بنی امیه با ائمه(ع) و شیعیان پرداخت و با اشاره به این نکته که امویان برای مقابله سیاسی با ائمه(ع) و شیعیان به سه شیوه: تبعید، ترور و قتل دست می زدند، تاکید کرد: «سیاست تبعید یکی از ابزارهای امویان جهت تقابل سیاسی با شیعیان بود. در این مورد باید به نام جمعی از شیعیان و اصحاب شاخص امام علی(ع) به نام های: مالک اشتر نخعی، ثابت بن قیس همدانی،کمیل بن زیاد نخعی، زید بن صوحان، صعصه بن صوحان، جندب بن زهیر غامدی، حبیب بن کعب ازدی، عروه بن جعد و عمرو بن حمق خزاعی اشاره کرد که به سبب فعالیتهای خود بر ضد عثمان، به درخواست والی کوفه به شام نزد معاویه تبعید شدند.»
دکترعالمیان، شاخص ترین نیروی تبعیدی وابسته به مکتب اهل بیت را جُندب بن جُناده غِفاری معروف به ابوذرّ غِفاری دانست که توسط عثمان به عنوان هموار کننده دولت بنی امیه صورت پذیرفت.
مدیر گروه تاریخ و سیره پژوهشکده حج و زیارت، یکی دیگر از سیاست های تقابلی امویان را سیاست ترور و قتل ناجوانمردانه و مخفیانه ذکر کرد و افزود:«غیر ازامام حسن مجتبی(ع) که با سیاست ترور و با توطئه معاویه به شهادت رسید، شاخص ترین شخصی که با این سیاست حذف شد، مالک بن حارث، معروف به مالک اشتر بود. او از طبقه نخست تابعين و از ياران امام على(ع) به شمار می آمد و از سوی امام(ع) به حكومت مصر گماشته شده بود که در بین راه هنگامه عزیمت به مصر توسط عوامل معاویه مسموم گشته و به شهادت رسید.»
حجه الاسلام عالمیان، نوعی دیگر از ترور را ترور شخصیت دانست و افزود: «غیر از ترور شخص، گونه ای دیگر هم وجود دارد که می توان آن را ترور شخصیت نامید. در این نوع ترور، پخش شایعه و جنگ روانی معاویه و یزید بر ضد امامان اول تا سوم(ع) بارزترین تلاش بنی امیه برای ترور شخصیت به شمار می آید.»
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه، ابزار دیگر امویان راشهادت ائمه(ع) و اصحاب ائمه(ع) ذکر کرد که از دوطریق معرکه جنگ وغیر معرکه جنگ صورت می پذیرفت. وی در غیر معرکه جنگ به بزرگانی نظیر: حجر بن عدی، میثَم تمّار اَسَدی، کُمَیل بن زِیاد بن نَهِیک، رُشَید هَجَری، محمد بن ابی‌بکر ، عمرو بن حمق، قنبر، مسلم بن عقیل، سعید بن جبیر، یحیی ابن أم الطویل المطعمی اشاره کرد ودر معرکه جنگ نیز شهدای دو جنگ صفین و عاشورا را از این دست موارد ذکر کرد.
دکتر عالمیان در پایان کرسی علمی خود، هدف اصلی از این همه دشمنی امویان را تلاش برای حذف جایگاه محوری رسول خدا(ص) دانست که ریشه یافته در کینه و حسدورزی خاندان امویان نسبت به خاندان بنی هاشم و حسادت نسبت به جایگاه رسول خدا(ص) و به خطر افتادن منافع خود بود.
استاد مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی خاطر نشان کرد: «با حذف جایگاه محوری رسول خدا(ص)، خود به خود جایگاه سیاسی و دینی ائمه(ع) و شیعیان و یا به تعبیری، حذف مرجعیت سیاسی و فکری معصومین در جامعه نیز رقم می خورد. ثمره برخورد امویان با اهل بیت(ع) نیز محروم شدن بخش فراوانی از مردم از هدایت های دینی و فکری آنان بود.
وی در جمع بندی مباحث خود گفت: «این سیاست سه گانه امویان حداقل در کوتاه مدت برای آنان مفید بود چرا که با این سیاست ها توانستند یکی از بزرگترین جریانهای مخالف خود را سرکوب کنند اما در دراز مدت به نفع آنان نشد، زیرا ائمه(ع) و شیعیان و در یک کلام مکتب اهل بیت(ع) توانستند به فعالیت خود ادامه دهند.»
در ادامه این جلسه علمی، حجج الاسلام و المسلمین دکتر رمضان محمدی؛ دانشیار و مدیر گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و دکتر حسین عبدالمحمدی؛ دانشیار و رییس مدرسه عالی تاریخ و تمدن مجتمع عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی به نقد مباحث ارائه شده پرداختند که اهم این نقدها به شرح ذیل است:
گسترده بودن عنوان و مباحث
عدم ذکر اهداف در مطلع بحث
عدم بیان شفاف مسئله
عدم تعریف دقیق برخی مفاهیم نظیر: تقابل سیاسی
کامل نبودن پیشینه موضوع
لزوم شناخت و تبیین سیاست ورزی بنی امیه درسطح روابط بین المللی و داخلی
لزوم توجه به استظهارات درنظریه پردازی
خالی بودن بحث از مواردی نظیر: تغییر جمعیت سیاسی کوفه، متهم کردن حضرت به قتل عثمان، انتصاب مخالفین اهل بیت(ع)به مناصب حکومتی، استفاده سیاسی از صحابه، استفاده های سیاسی از تریبون های مذهبی و ایجاد وحشت به عنوان سیاست های امویان بر ضد اهل بیت(ع)
لزوم پردازش به مواجهه یک حاکم اموی با یک امام معصوم(ع)
