نوشتار حاضر موضوع راهزنی در دورۀ قاجار به همراه علل و زمینه های آن را از ابتدا تا انقلاب مشروطه (1210-1324ق) مورد بررسی قرار می دهد.
با مطالعه بر روی جرائم در طول دوره های مختلف، روشن ترین دستاورد، همانا سرشت نسبی بودن آنهاست. در واقع، این مقوله ارتباط تنگاتنگی با ساختارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی هر جامعه ای دارد. درایران دورۀ قاجار نیز انواع مختلفی از جرائم روی می داد که مطالعه بر روی آنها می تواند گام مهمی در جهت شناخت بهتر مناسبات آن جامعه بردارد.
راهزنی یکی از این جرائم بود که تقریبا در تمامی جغرافیای ایران آن دوره اتفاق می افتاد. با وجود برخوردهای مقطعی و گاهی خشونت بار حکام در طول دورۀ قاجار، کماکان راهزنی و راهزنان تا سال های پایانی حکومت قاجار دراقصی نقاط کشور حضور داشتند که دلیلش نبود یک حکومت قوی ونیروی انتظامی کارآمد برای رفع مشکلات متعدد امنیتی در ایران دورۀ قاجار بود.
اینکه به رغم این برخوردها به چه علت راهزنان و راهزنی به حیات خود در عرصۀ اجتماعی ایران دورۀ قاجار ادامه می دادند، نیاز به پژوهشی تاریخی دارد؛ از این رو در نوشتار حاضر سعی شده تا جرم راهزنی و علل آن در دورۀ قاجار بررسی شود.
به این منظور ابتدا گزاشی از وقوع راهزنی در دورۀ حکومت آغامحمدخان قاجار ، فتحعلی شاه، محمدشاه، ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه ارائه می شود و در گام بعدی مهم ترین علل وقوع و تداوم این جرم تعلیل می شود. گروه های راهزن، و جغرافیای وقوع این جرم و شیوه های مجازات و همچنین مکانیزم های حکومت قاجار برای مبارزه با راهزنی از مهم ترین مواردی است که در تحقیق پیش رو به آن پرداخته شده است. مطالب در پنج فصل تهیه و تنظیم گردیده است:
فصل اول: کلیات تحقیق
فصل دوم: راهزنی در طول دورۀ قاجار علل و زمینه (1210- 1324)
فصل سوم: انواع گروه های راهزن
فصل چهارم: جغرافیای راهزنی
فصل پنجم: راهزنی و راهکارهای مبارزه با آن در دورۀ قاجار
