مجتمع آموزش عالی تاریخ سیره و تمدن اسلامی
جستجو
Close this search box.
سخن تاریخ و ایران در آتش: از حملۀ بلشویک ها به انزلی تا عهدنامۀ 1921 ایران و شوروی (مجموعه ای از اسناد و گزارش ها)

 

اسنادی که در این مجموعه ارائه می شود، اسناد و گزارش هایی است دربارۀ یکی از مهم ترین و پرمخاطره ترین حوادث تاریخ معاصر ایران، یعنی لشکرکشی بلشویک ها به ایران.

اسنادی که در این مجموعه ارائه می شود، اسناد و گزارش هایی است دربارۀ یکی از مهم ترین و پرمخاطره ترین حوادث تاریخ معاصر ایران، یعنی لشکرکشی بلشویک ها به ایران در اواخر بهار ۱۲۹۹ به بهانۀ اعادۀ چند کشتی برجای مانده از قوای شکست خوردۀ ژنرال ضد انقلاب یعنی دنیکین در انزلی. بلشویک ها که اکثریت حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه بودند سرانجام با توفیق سرکوب نیروهای مخالف خود و تثبیت نظام برآمده از کودتای اکتبر ۱۹۱۷، پس از چند سال جنگ های داخلی، سرانجام حزب کمونیست اتحاد شوروی را تشکیل دادند.

طی این رویداد ایران بار دیگر درگیر تبعات ناشی از خوی و خصلت مداخله جویانۀ روس ها شد که این بار تحت عنوان صدور انقلاب و پیاده کردن نیروهای نظامی در انزلی در بهار ۱۲۹۹ بود. اسناد و گزارش های گردآمده در این مجموعه علاوه بر ترسیم شمّه ای از تحولات این حوزه در خلال حضور بلشویک ها و اقدام آن ها برای تبدیل شورش جنگل به یک جمهوری انقلابی و تلاش های دیپلماتیک ایران برای متقاعد کردن مسکو به فراخوان نیروهایش از ایران (گیلان) که در نهایت به صورت امضاء قرارداد مودّت در فوریۀ ۱۹۲۱/ اسفند ۱۲۹۹ میان ایران و شوروی صورت نهایی به خود گرفت، تصویر جامعی به دست می دهد.

این اسناد و گزارش ها به گونه ای که از فهرست تفصیلی این اسناد درابتدای کتاب نیز برمی آید علاوه بر ترسیم وضعیت کلّی ایران آن دوره، گوشه ای از این تحولات را نیز پوشش می دهد. اکثر این اسناد و گزارش ها در خلال بررسی هایی که نگارنده در اواخر دهۀ ۱۳۷۰پیرامون مناسبات ایران و قفقاز در فاصلۀ سال های پایانی جنگ جهانی اول تا استقرار بلشویک ها درآن سامان درآرشیو وزارت امور خارجه صورت داد، شناسایی و گردآوری شدند و در مرحلۀ بعدی، تصمیم بر تدوین و انتشار آن ها به صورتی علیحدّه گرفته شد. این اسناد و گزارش ها از لحاظ اشتمال بر کل داده ها، مجموعۀ کاملی نیستند، ولی با این حال، انتشار همین مجموعه نیز با تمام کاستی هایش می تواند برای پژوهشگران تحولات ایران معاصر مفید واقع شود.

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *