حجت الاسلام والمسلمین حمیدرضا مطهری مدیر پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علیمه قم واستاد حوزه ودانشگاه، در گفتگو با خبرنگار بلاغ با اشاره به جریان صلح تحمیل شده بر امام حسن گفت: عنوان صلح امام حسن(ع) عنوان درستی نیست چراکه اگر به منابع مراجعه کنیم می‌بینیم این صلح بر امام تحمیل شد وایشان هیچگاه خواهان صلح نبودند.
وی در ادامه افزود: برای فهمیدن این مطلب باید شرایط آن دوران و ترکیب سپاه امام بررسی شود.امام حسن(ع) وقتی به حکومت رسید که جامعه اسلامی دچار بحران بود وتنش ها بیداد می‌کرد وانحرافات فکری در این دوران نیز راواج یافته بود.اگر چه پیش از امام حسن ، امیرالمؤمنین تلاش فراوانی کرد تا انحرافات را از بین ببرد و یا از شکل گیری و رشد انحرافات جلوگیری کند اما کارشکنی برخی دشمنان و نیز اشتغال آن حضرت به سه گروه منحرف(ناکثین، قاسطین و مارقین) مانع تحقق اهداف ایشان شد.تحمیل جریان حکمیت بر امام علی (ع) با نیرنگ معاویه وکوته فکری عده ای از سپاهیان امام، زمینه ساز سلطه بنی امیه شده بود.
سپاه ناهمگون امام
استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: سپاه امام(ع) در جنگ علیه معاویه گروه های مختلفی را درخود جای داده بود: 1. تعداد کمی از یاران وفادار، و شیعه خاص امام در سپاه بودند. 2. گروه دیگر عده زیادی از خوارج بودند، که اینها به خاطر دشمنی با معاویه همراه امام شده بودند. 3. گروه بعدی پیروان سران قبایل بودند که به تبع رییس قبیله خود در سپاه حضور داشتند. 4. عده ای دیگر به دنبال مطامع دنیوی، برخورداری از غنیمت ویا تصاحب پست ومقام در سپاه گرد آمده بودند. 5. دسته دیگر نیز ستون پنجم معاویه بودند که در سپاه امام به تفرقه افکنی وجاسوسی مشغول بودند.چنین سپاه ناهمگونی در لشکر امام بود. با این سپاه آشفته بازهم امام کوتاه نیامدند وبه سمت صلح نرفتند.
ایستادگی امام در برابر معاویه
حجت الاسلام مطهری به نامه امام برای بیعت از معاویه اشاره کرد وافزود: حتی امام برای بیعت گرفتن از معاویه به او نامه نوشتند و فرمودند: « در باطل خود اصرار مکن و راه مسالمت در پیش گیر و از خدا بترس و طریق ستمکاری را رها کن…»امام مجتبی (ع) نسبت به عوارض تفرقه و صدمه ناشی از اختلاف امت اسلامی به او هشدار داد و حکومت را حق انحصاری اهل بیت دانسته و از معاویه خواست تا در دایره مسلمانان قرار گرفته و بیعت آن حضرت را بپذیرد ؛ اما معاویه سخن و پیشنهاد امام را قبول نکرد.پس از آن امام حسن(ع) آماده جنگ شد و سپاه را به اردوگاه نخیله فرستاد، وخود ایشان نیز برای جمع آوری سپاه به مداین رفتند؛ می‌بینیم که امام در ابتدا تمام قد جلوی معاویه ایستاد.
معاویه چگونه صلح را بر امام حسن(ع) تحمیل کرد؟
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: امام در مسیر مقابله و عدم سازش با معاویه بود، اما اتفاقاتی رخ داد که کار را پیچیده کرد. معاویه افرادی را برای مذاکره به سوی امام فرستاد و آنها شایعه صلح را با نیرنگ خاصی در اردوگاه امام منتشر کردند؛ در حالی که اصلا درباره صلح مذاکره ای نشد.اقدام دیگر معاویه جذب سران سپاه امام از جمله عبیدالله بن عباس(فرمانده اصلی سپاه امام) بود، که باعث شد دوسوم سپاه امام از ایشان متفرق و جدا شوند.
وی ادامه داد: این اتفاقات باعث از هم پاشیده شدن سپاه امام شد؛ در این حین خوارج نیز به امام حمله کرده و ایشان را مجروح ساختند، ولی با این حال امام صلح را نپذیرفت. معاویه نامه های برخی کوفیان که علیه امام حسن(ع) بود را برای ایشان فرستاد، و خود معاویه خواستار صلح شد.با وجود این همه مشکلات در سپاه امام، بازهم ایشان صلح را نپذیرفت. امام حسن(ع) نزد کوفیان آمد و تقاضای معاویه را مبنی برصلح وآمادگی خود را برای جنگ اعلام کرد، اما اکثر کوفیان خواهان صلح بودند و امام مجبور شد صلح را ناچارا بپذیرد.
