اهم مطالب: مداحی در گذشته بیشتر کار واعظان و خطبا بود/ مداحی امروزی نقش مرجعیت و رهبری دینی را بازی می‌کند/ مداحان باید حد و اندازه خود را بدانند/ در جامعه امروز ما اهل بیت مظلوم‌تر از زمان خودشان هستند/ تبدیل کردن مدح و مرثیه ائمه (ع) به وسیله نان در آوردن مذموم است/ نسبت دادن کارهای خلاف عقل، شرع و اخلاق به ائمه (ع) ظلم بزرگ در حق آنان است.
عضو هیات علمی گروه تاریخ اسلام مجتمع آموزش عالی امام خمینی (ره) و رییس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) گفت: وظیفه مداح ذکر مناقب و مصیبت‌های رفته بر ائمه(ع) است، این خطا است که مداح ما نسبت‌های خلاف عقل و شرع به معصومین نسبت دهند و آنها را وسیله نان درآوردن خود قرار دهند.
دکتر محمد الله‌اکبری در گفت‌وگو با خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با اشاره به اهمیت مداحی و مرثیه خوانی برای اهل بیت(ع) و البته آسیب‌ها و ضعف‌هایی که در این حوزه وجود دارد، افزود: اصل عمل مدح و مرثیه گفتن برای اهل بیت(ع) یک مسئله سفارش شده و ممدوح است که از طرف آن بزرگان نیز سفارش شده که فضائل و مناقب آنها و ظلم‌هایی که بر آنان شده در محافل شیعه بازگو و به آیندگان آموخته شود.
مداحی در گذشته بیشتر کار واعظان و خطبا بود
وی خاطرنشان کرد: در گذشته بخشی از این کار را واعظان که تحصیل علم کرده بودند به عهده داشتند به طوری که در انتهای مجلس سخنرانی و خطابه که معمولا به بیان مسائل شرعی و سفارش‌های اخلاقی بود به عنوان نمک مجلس دقایقی روضه می‌خواندند و ظلم‌های رفته بر اهل بیت(ع) را در این زمان بیان می‌کردند.
الله اکبری با بیان اینکه «آنچه مرسوم و عرف مجالس شیعه بود در یک زمان کوتاهی در انتهای مجلس وعظ روضه می‌خواندند» تصریح کرد: کلمه مداح یعنی کسی که دیگری را مدح می‌کند و فضائل و مناقب و اوصاف خوبش را بیان می‌کند. در گذشته دور کلمه مداح نداشتیم بلکه شعرایی داشتیم که ائمه (ع) را می‌شناختند و فضائل آنان را به شعر در می‌آوردند و در حضور خودشان قرائت می‌کردند که به آنها مدیحه می‌گفتند و شعری که مشتمل به ظلم‌های رفته بر اهل بیت(ع) بود را مرثیه می‌نامیدند.
مداحی امروزی نقش مرجعیت و رهبری دینی را بازی می‌کند
وی ادامه داد: آنچه اکنون در جامعه وجود دارد متفاوت با گذشته است مداحی‌های امروزی پای خود را فراتر از آن وظیفه‌ای که دارند گذاشته است اکنون نقش مرجعیت و رهبری دینی را نسبت به جامعه و مردم بازی می‌کنند.
رییس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) با بیان اینکه «برخی مداحان حتی قدمی جلوتر رفته و علاوه بر تصرف جایگاه مرجعیت دینی پای به قلمروی مرجعیت سیاسی هم گذاشته‌اند» گفت: این دسته از مداحان صرفا به مدح و مرثیه اکتفا نمی‌کنند بلکه کار به جایی رسیده که رهبری دینی و سیاسی مردم را هم در اختیار می‌گیرند، حال اگر کسی باشد که مدعی رهبری دینی و سیاسی باشد و خود اهل درس و تحصیل، دود چراغ خورده و دین‌شناس باشد مشکلی نیست، اما متاسفانه اینگونه به نظر نمی‌رسد.
مداحان باید حد و اندازه خود را بدانند
الله‌اکبری خاطرنشان کرد: اکثر کسانی که امروز در عرصه مداحی، مدعی رهبری دینی و سیاسی جامعه هستند، یا اصلا تحصیلات دینی ندارند یا چیزهای از آن می‌دانند اما چون مستمع برایشان فراهم شده سوء تفاهم برایشان به وجود آمده است و فکر می‌کنند معارف دینی را از یک مرجع تقلید بهتر می‌دانند.
این استاد حوزه و دانشگاه با تاکید بر اینکه «مداح باید حد و اندازه خود را بداند که کار او مدح گفتن و مرثیه خواندن است» اظهار کرد: مداحان باید مجلس اهل بیت(ع) را با بیان واقعیت‌های درست گرم کنند نه اینکه ساعت‌ها وقت مردم را بگیرند و مطلب کم بیاورند مجبور شوند چیزهایی بگویند که نباید بگویند و در قلمروی دیگران دخالت کنند، در حالی که براساس دستور دین، آیات قرآن و روایات ما مامور هستیم اهل بیت پیامبر(ص) را خالصانه دوست بداریم و به آنها عشق بورزیم.
در جامعه امروز ما اهل بیت مظلوم‌تر از زمان خودشان هستند
وی در ادامه با بیان اینکه «متاسفانه کاری کرده‌ایم که در جامعه امروز ما اهل بیت(ع) مظلوم‌تر از حیات زمان خودشان هستند» گفت: اگر آن بزرگواران در زمان حیاتشان از طرف دشمنان آزار می‌دیدند، امروز در جامعه ما از طرف دوستان آزار می‌بینند. امروز بسیاری از ما با ادعای دوستی و عشق به اهل بیت(ع) به آنها ظلم می‌کنیم، اگر ما در ضمن مداحی و منبرمان چیزهای گفتیم که دروغ است و مسائلی را به ائمه (ع) نسبت دادیم که درست نیست این ظلم بزرگی در حق آنها است و باید در قیامت پاسخگوی آنان باشیم.
رییس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) افزود: فرمایشات بسیاری از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) وجود دارد که مسلمانان طبق دستور خداوند موظفند ما را دوست بدارند و خوبی‌های ما را در بین مردم بیان کنند و امر ما را زنده نگه دارند اما اگر از این راه کاسبی کنند و ما را وسیله نان در آوردن و تجارت خود قرار دهند مورد نفرت و لعن ما قرار می‌گیرند.
وی در عین حال تاکید کرد: بیان فضائل و خوبی‌های ائمه(ع) و ظلم و ستم‌هایی که به آنان روا داشته شده یک امر پذیرفته شده و ممدوح است از سوی دیگر تبدیل کردن آن به دکان و مغازه یک امر مذموم است.
تبدیل کردن مدح و مرثیه ائمه (ع) به وسیله نان در آوردن مذموم است
الله اکبری در این باره به روایتی از امام صادق(ع) اشاره کرد و افزود: آن حضرت فرمودند کسانی که ما را وسیله کاسبی و درآمد به دست آوردن خود قرار دهند مغضوب ما هستند آن حضرت اینگونه افراد را لعن می‌کنند و می‌فرمایند: برکت از عمر و روزی این افراد می‌رود و دچار فقر و تنگدستی می‌شوند کسانی که ما را وسیله خالی کردن جیب مردم قرار دهند.
وی اظهار کرد: براساس این روایت اگر شخصی شرط گذاشت که مثلا من فلان مبلغ می‌گیرم و در مجلس روضه خوانی و عزاداری حضور پیدا می‌کنم یک امر مذموم و از سوی اهل بیت(ع) پذیرفته نیست و از سوی دیگر اگر در بیان منبر، مداحی و مرثیه‌خوانی چیزهایی که اصلا واقع نشده به آنها نسبت دهیم کار حرامی مرتکب شدیم، زیرا معتقدیم معصومین (ع) کارهای خلاف شرع، عقل، دین و اخلاق انجام نمی‌دهند حال اگر چنین کارهایی به آن بزرگواران نسبت دهیم مرتکب گناه کبیره شده‌ایم.
نسبت دادن کارهای خلاف عقل، شرع و اخلاق به ائمه (ع) ظلم بزرگ در حق آنان است
این استاد تاریخ اسلام با تاکید بر اینکه «اهل بیت(ع) آگاه‌تر و عالم‌تر از همه افراد بشر به امور دین، اخلاق، شرع و عقل هستند» گفت: باید در منبرها و مداحی‌ها حواسمان باشد که اهل بیت(ع) و معصومین(ع) دارای جایگاه بالا و شأن عالی هستند، پس چیزهایی به آنها نسبت ندهیم که خلاف شرع، دین و اخلاق است که متاسفانه در مداحی‌های ما فراوان دیده می‌شود.
وی با اشاره به مصادیقی از اینگونه اظهار نظرها درباره اهل بیت(ع) و فرزندان آنان افزود: چگونه ممکن است حضرت زینبی که به امور شرعی در حد امام حسین(ع) آگاه است روز عاشورا با سر برهنه از خیمه بیرون بیاید؟ حضرت زینب (س) که می‌داند پوشیدن سرش از نامحرم واجب است چگونه ممکن است یک واجب را ترک کند و حرامی را مرتکب شود، ایشان از همه بیشتر می‌دانند که خون انداختن صورت حرام است پس چگونه ممکن است بر صورت خود چنگ بزند و مرتکب این عمل حرام شوند؟.
رییس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) افزود: درست است که مصیبت، آن هم در غم از دست دادن برادر سخت است اما همین برادر در شب عاشورا وصیت کرد که به مصیبت و غمی که فردا برایتان ایجاد می‌شود صبر داشته باشید، حال چگونه می‌توانیم تصور کنیم که خواهرشان خلاف وصیت برادر آن هم برادری که امام و معصوم بود، رفتار کرده باشند؟.
الله‌اکبری تاکید کرد: زینب (س) متشرعه و عالمه بودند و احکام شرعی را از هر کسی بهتر می‌دانستند به طوری که در مجلس یزید به او درس فقه و دین دادند پس نباید کارهای خلاف شرع، دین و اخلاق که بزرگترین ظلمی است که امروز در حق اهل بیت(ع) روا می‌داریم به آنان نسبت دهیم.
برخی مداحان کم سواد به دنبال اشغال جایگاه مراجع تقلید در جامعه هستند
وی تصریح کرد: متاسفانه شرایط به گونه‌ای است که اکنون مداحان کم سواد می‌خواهند جایگاه مراجع تقلید و رهبران دینی و سیاسی جامعه را اشغال کنند، در حالی که مداح باید حد و حدود خود را بداند و جایگاهش را بشناسد، او رهبر دینی و سیاسی نیست او سیاستمدار نیست، وظیفه و رسالت او بیان فضائل و مناقب اهل بیت(ع) و ظلم‌هایی است که بر اهل بیت(ع) رفته است.
خطا است که یک مداح را در جایگاه کارشناس دینی و سیاسی بنشانیم
رییس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) با بیان اینکه «خطای بزرگتر در این میان متوجه صدا و سیمای ما است» تصریح کرد: صدا و سیما یک مداح را در یک برنامه سیاسی به عنوان یک کارشناس و رجل سیاسی دعوت می‌کند و از او می‌خواهد که درباره این مسائل تحلیل کند و این خطای بزرگی است که در مرحله اول به خود آن مداح ضربه می‌زند و از سوی دیگر باورهای اعتقادی و مذهبی مردم را تضعیف می‌کند.
الله‌اکبری افزود: این خطا است که ما مداحان را در جایگاه کارشناس دینی و سیاستمداری بنشانیم، مگر هر کسی که چند تا طرفدار داشت کارشناس امور مختلف می‌شود؟! بنابراین مداحان باید کار خودشان را که بیان واقعیت‌ها است انجام دهند و از ورود در حوزه‌هایی که وظیفه دیگران است پرهیز کنند، در غیر این صورت زیاد طول نمی‌کشد که همان‌هایی که پای بیرق آنها سینه می‌زنند علیه آنها شعار دهند.
