چکیده
سیره مدیریتی امیر مؤمنان علی (علیه السلام) در دوران حکومت (35-40ق) از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از این رو، در این رساله در صدد به پاسخ گویی به این سؤال هستیم که سیره مدیریتی امیر مؤمنان (علیه السلام) در دوران حکومت چگونه بوده است؟ هنگامی که ایشان زمام امور را به دست گرفت جامعه اسلامی در عرصه های مختلف سیاسی، اجتماعی، و اقتصادی و … تحول ایجاد کرد و به خوبی به اداره امور جامعه پرداخت.
مدیریت امور سیاسی وی دارای ویژگی ها و مشخصه های مختلف از جمله تعیین اهداف حکومت، صراحت و صداقت، نظم و انضباط، پایداری و تصمیم گیری، نظارت و کنترل، آزادی و انتقادپذیری، شور و مشورت، پرهیز از خودکامگی و قاطعیت و سازش ناپذیری … بوده است.
و مدیریت امور اجتماعی دارای ویژگیها و مشخصات مختلف از جمله تکریم و احترام به کرامت ذاتی انسان، رحمت، محبت و رفق ورزی، عدالت اجتماعی، مردم سالاری و مساوات و برابری اجتماعی … بود.
مشخصه ها و ویژگی های مدیریت اقتصادی ایشان احیا و اجرای سیره پیامبر (صلی الله علیه و آله) در تقسیم بیت المال، مطالبه و مصادره اموال اختلاس شده، نظارت و کنترل بر کارگزاران، خویشاوندان و بازار، توجه به نظام مالیات، برنامه ریزی و توجه به تجارت، توصیه به کار، توجه به عمران و آبادانی، دقت در مصرف اموال مردم … بوده و مشورت در امور نظامی، بسیج عمومی، حضور فرمانده کل در میدان نبرد، سازماندهی و آرایش سپاه، رعایت آداب و اخلاق انسانی، اسلامی و اصول جنگ، ایجاد انگیزه ئ تهییج سپاه، استفاده از تاکتیک های مختلف در جنگ، عفو و گذشت از بازماندگان جنگ، آزاد ساختن اسیران جنگی … از جمله ویژگی ها و مشخصات مدیریت امور نظامی ایشان بوده است.
این نوشتار در پنج فصل و به روش کتابخانه ای و استفاده از منابع موجود به صورت توصیفی و تحلیلی تدوین یافته است. دست آورد این تحقیق این است که:
1) امیر مؤمنان (علیه السلام) با وجود آشوب و مشکلات زیاد جامعه را به خوبی اداره کرد و اوضاع آشفته آن را سامان بخشید.
2) اقدامات و فعالیتهای ایشان در این زمینه برگرفته از کتاب، سنت و سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بوده است.
کلید واژگان: امام علی، سیره، مدیریت، حکومت، سیره مدیریتی.
