چکیده
بررسی جایگاه و نقش مزارات صوفیان در زندگی مردم پنجاب پاکستان از آن رو اهمیت دارد که صوفیان مقام و منزلت والایی داشتند ولی جایگاه شان مغفول مانده است بنابراین در این نوشتار سعی شده است به روش توصیفی- تحلیلی جایگاه و نقش آفرینی آنها مورد توجه قرار گیرد.
به نظر می‌رسد مزارات از نظر فرهنگی اهمیت و جایگاه خاصی دارند به توجه به این مهم، هر سال سرمایه مالی و معنویی قابل توجهی صرف نگهداری، رسیدگی و توسعه این اماکن می‌شود، تا نتایج فرهنگی آن در زندگی و حیات و آداب و رسوم و هویت اسلامی مردم پاکستان ملموس باشد.
از نظر اجتماعی – سیاسی، مزارات نقش محوری و کلیدی در تحولات اجتماعی و سیاسی داشته‌اند. مردم علاقه و دلبستگی خاصی به مزارات دارند و نمازهای یومیه، راز و نیاز، دعا و توسل، برنامه‌های فرهنگی و سیاسی در غالب مزارات با حضور چشم‌گیر مردم برگزار می‌شوند، که باعث شده مزارات در شکل دهی به برخی از آموزه‌ها چون تسلیم ناپذیری، دلاوری و غیرت ورزی نسبت به اسلام، حفظ فضیلت و کرامت انسانی، ظلم ستیزی و عدالت ورزی، و آمیختگی دین و سیاست نقش داشته باشد.
از نظر تمدنی نیز مزارات اهمیت، جایگاه و نقش بسیار رفیع و والایی به عنوان اندوخته‌های مادی و معنوی در بین مردم ایفاء می‌کنند. مزارات در تداوم هویتِ تمدنی جامعه‌ی پاکستان و همچنین توسعه‌ی مظاهر و ساختارهای تمدن اسلامی در طول تاریخ جغرافیای پاکستان نقش مهمی داشتند. این موارد ذکر شده به خوبی نشان دهنده‌ی جایگاه و نقش آفرینی مزارات صوفیان در عرصه‌های مهم زندگی مردمان پنجاب پاکستان می‌باشند.
کلید واژه ها: جایگاه، نقش، مزارات، صوفیان، پنجاب، پاکستان.
