چکیده
این پژوهش درباره شخصیت تاریخی محمد بن ابی بکر در دوره های عثمان و امام علی (علیه السلام) است. او از شخصیت های تأثیرگذار در برخی حوادث مهم در عصر حکومت عثمان و امام علی (علیه السلام) می باشد. او جایگاه ویژه ای در بین اصحاب امام علی (علیه السلام) داشته است. نقش محمد بن ابی بکر در دوره حکومت عثمان به دلیل حضور او در حادثه محاصره خانه عثمان بسیار حائز اهمیت است. متأسفانه مورخان و پژوهشگران مسائل تاریخی، نویسندگان سیره و شرح حال نگاران، از اهل سنت بوده اند. مطالب اندکی، درباره محمد بن ابی بکر نوشته اند و تصویری روشن از او در آثار و منابع یافت نمی شود.
از همین رو در بررسی شخصیت تاریخی محمد بن ابی بکرف این سؤال مطرح می شود که محمد بن ابی بکر در دوره خلافت عثمان و در عصر خلافت امام علی (علیه السلام) چه نقشی داشته است؟ آیا او در حادثه قتل عثمان چه نقشی داشته است؟ رابطه محمد بن ابی بکر با امام علی (علیه السلام) و نقش او در جنگ های جمل و صفین چه بوده است؟ نقش محمد بن ابی بکر در مصر چه بوده است؟ از جمله سؤالاتی است که در این خصوص مطرح است.
بررسی ها نشان می دهد که محمد بن ابی بکر در حوادث مهم در دوره¬ی حکومت عثمان و امام علی (علیه السلام) نقش بسیار کلیدی و مهم ایفا کرده است. وی انتقادات شدیدی به عثمان داشته و در بیداری مسلمانان بر علیه عثمان و در محاصره خانه عثمان به طور مسالمت آمیز حضور داشته است. از بررسی روایات تاریخی در خصوص حادثه قتل عثمان درمی¬یابیم که مورخان اهل سنت و شیعه بر این نکته تأکید می کنند که محمد بن ابی بکر، عثمان را نکشت. او در دوره خلافت امام علی (علیه السلام) رویکرد همگرایی داشته است.
وی در جنگ جمل نقش بسیار مهم ایفا کرد. بنابر شواهد تاریخی در جنگ صفین نیز حضور داشته و برای طرفداران امام علی (علیه السلام) نقطه قوتی بر دشمن بود. محمد بن ابی بکر در حکومت مصر ابتدا توانست اوضاع را آرام کند؛ اما با توطئه های معاویه حکومت محمد در مصر سقوط کرد و او به صورت فجیعی به شهادت رسید.
کلیدواژه ها: محمد بن ابی بکر، امیرالمؤمنین علی (علیه السلام)، عثمان، شخصیت تاریخی، نقش، جایگاه.
