چکیده
بررسی احوال فرزندان امام کاظم (ع) از آن جهت که آن حضرت در میان ائمه (علیهم السلام) به کثرت اولاد مشهور است از اهمیت برخوردار است. عموما آنان نقش عمده ای در تاریخ تشیع و تحولات تاریخی ایفا کرده اند. نسب شناسان برای آن حضرت شصت فرزند دختر و پسر ذکر کرده اند تعداد فرزندان آن حضرت در منابع اولیه کمتر بوده و به مرور در طول تاریخ فرزندان بیشتری از او ثبت شده است و در قرون متأخر به بیش از هفتاد فرزند رسیده است.
در مورد قبور و بارگاه های منسوب به اولاد امام کاظم (علیه السلام) نیز اختلاف بسیاری وجود دارد برای مثال برای حمزه بن موسی شش بارگاه در شهرهای مختلف ایران و عراق وجود دارد. با این وجود این بارگاه در تجمع شیعیان جایگاه عمده ای دارند و نقش مذهبی خود را ایفا می کنند. درباره شرح حال آنان گذشته از احوال شخصی و عملکرد امام رضا (علیه السلام) که تاریخ آن به دلیل رهبری تشیع و جایگاه سیاسی آن در زمان خلافت مأمون به عنوان ولی عهد به صورت مفصل در کتب ذکر شده است، در مورد باقی فرزندان آن حضرت در تمام زوایای اعم از تاریخ تولد، وفات و هم چنین عملکرد آنان ابهام وجود دارد.
به طور کلی به استناد روایات تاریخی برخی از آنها افرادی بوده اند که جایگاه ویژه ای در تاریخ تشیع ایفا کرده اند. کسانی مانند محمد عابد و فاطمه معصومه (علیه السلام) در عبادت و تقوی و ابراهیم، زید و احمد در قیام بر ضد حکومت جور عباسی برجسته بوده اند.
واژگان کلیدی: فرزندان امام کاظم (علیه السلام)، تشیع، بارگاه، امام کاظم (علیه السلام).
