شهید آیت الله مطهری، بر این باور است که در تاریخ خوانی، جنبه درس آموزی آن است که باید مورد هدف قرار گرفته و از آن استفاده شود. تحقیق درباره مسائلی که از آن نمی توان عبرت گرفت، بی فایده است؛ مثلا بحث وجدل درباره بهشتی بودن و نبودن شخصیت های تاریخی که کاری خدایی است به پژوهشگر تاریخ ارتباطی نداشته و به رشد و تعالی او هیچ کمکی نمی تواند بکند. به باور مرحوم مطهری، بسیاری از افراد در این زمینه لغزیده اند و به جای آن که در مسائل مهم و سودبخش تحقیق کنند، به بررسی مسائل بیهوده رو آورده و خود را به آن مشغول ساخته اند.
🏷شايد عنايت بيشتر در مِثل آيه «تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَها ما كَسَبَتْ وَ لَكُمْ ما كَسَبْتُمْ وَ لا تُسْئَلُونَ عَمَّا كانُوا يَعْمَلُونَ» به اين است كه شما فقط بايد از تاريخ گذشته درس بياموزيد، شما مسئول اعمال آنها از جنبه الهى نيستيد، امر آخرت آنها و مرحوم يا ملعون بودن آنها مربوط به كار خداست نه كار شما، هيچ وقت در اين جهت فكر نكنيد و جدل نكنيد كه آيا آنها ملعوناند يا مرحوم و وقت را صرف اين فكر نكنيد، اگر خدا صريحاً بيان كرده كه كرده و اگر نكرده كشف و تحقيق آن و استدلال و اقامه برهان بر آن مربوط به شما نيست. شما درباره آنچه مربوط به خود شماست فكر و تدبر كنيد كه فكر صحيح اين است. متأسفانه جامعه اسلامى از جمله مواردى كه لغزيد همان فكر كردن در مسائل بيهوده بود؛ از آن جمله راجع به وظايف الهى در عالم آخرت. اين سنخ مجهولات را موضوع تفكر خود قرار دادند.
یادداشت های استاد مطهری: 13، 249.
🏷ملّا را ديدند كه چوب بزرگى به دو دست گرفته و كلاهش را روى آن چوب گذاشته و به سرعت مىچرخاند و در اين حال ديدند كه شلوارش پايين افتاده و آنچه بنا نيست پيدا باشد، پيدا شده. گفتند: ملّا شلوارت را بالا بكش. گفت: ببينيد آخر فرصت دارم؟! از اين قبيل است، عمل بسيارى از مردم كه دائماً در تلاش هاى بيهوده هستند و بىجهت كارهايى براى خود درست كردهاند و وقتى و فراغتى براى خود باقى نگذاشتهاند؛ مانند حوزههاى روحانى و مشاغل درسى آنها در برابر وظايف اصلاحى آن ها.
یادداشت های استاد مطهری: 15، 160.
