به همت معاونت پژوهش مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی و همکاری گروه تاریخ اسلام این مجتمع و دبیرخانه همایش بین المللی حضرت جعفر بن ابیطالب(س)، کرسی علمی ترویجی با عنوان: «محور شناسی سخنان جناب جعفر بن ابی طالب در مجلس نجاشی» برگزار شد. ارائه دهندگان این کرسی حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر علی اکبرعالمیان عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه وسیدابوالفضل موسوی دانش پژوه کارشناسی ارشد رشته تاریخ اهل بیت مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره بوده و مدیریت جلسه نیز برعهده حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد قاسم احمدی بود. ناقدان این کرسی نیز حجج اسلام والمسلمین دکتر سیدعلی غضنفری عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه و حجت الاسلام والمسلمین دکتر جواد سلیمانی عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی«ره» بودند.
در ابتدای این جلسه علمی آقای سیدابوالفضل موسوی با بیان مقدمه ای از بحث، ابتدا به بیان پیشینه بحث پرداخته و با تاکید بر این نکته که در زمینه موضوع هجرت به حبشه و شخصیت جعفر بن ابی طالب (ع) کتب عمومی مختلفی نوشته شده است، خاطر نشان کرد: «طبق مطالعات و تحقیق نگارنده، در هیچ کدام از این آثار به صورت خاص به محورشناسی سخنان آن بزرگوار در مجلس نجاشی نپرداخته‌اند.» وی در ادامه به بیان شخصیت جعفر بن ابیطالب، نجاشی،عمرو بن عاص وتبیین مفاهیم و مصطلحاتی نظیر: حبشه و هجرت پرداخت.
در ادامه جلسه، دکتر علی اکبرعالمیان به تبیین مباحث پرداخت و با اشاره به این نکته که دوران پانزده ساله حضور جناب جعفر (ع) در حبشه، مهمترین فراز زندگی او به شمار می‌آید به بیان محورهای سخنان او در مجلس نجاشی پرداخت. وی در مقدمه این بحث ضمن بیان ترسیم کلی فضای داخلی و خارجی حاکم بر مجلس نجاشی و تحلیل این فضا، به محور های سخنان جعفر بن ابی طالب (ع) اشاره کرد.
به گفته این پژوهشگر تاریخ، محور اول، «تبیین شرایط اجتماعی مکه» بود. وی با اشاره به این نکته که مجلس نجاشی را می‌توان یک جلسه محاکمه برای ظلم‌های قریش و دفاع از اسلام دانست، ترسیم فضای مکه برای حاضرین را یکی از ابتکارات جناب جعفر ذکر کرد.
دکتر عالمیان، محور دوم سخنان جناب جعفر(ع) را بیان ویژگی‌ها و اوصاف رسول خدا(ص) دانست و افزود: «جناب جعفر(ع بعد از بیان شرایط جاهلی شهر مکه بلافاصله با تغییر راهبرد، روشی ایجابی را اتخاذ کرده و با چهار صفت «نسب نورانی، عفیف بودن، امین بودن، صداقت» پیامبر اسلام (ص) را معرفی کرد.»
استاد جامعه المصطفی محور دیگر سخنان جناب جعفر (ع) در مجلس نجاشی را تبیین اقدامات پیامبر اسلام (ص) در هدایت جامعه ذکر کرد و اهداف جناب جعفر (ع) در بیان موارد هدایتگری پیامبر مکرم اسلام(ص) نزد نجاشی را اینگونه برشمرد: «اول؛ تعالیم ابتدایی دین اسلام را ارائه می دهد. این تعالیم برای یک مسیحی مطالب غریبی نیست.دوم؛ این سبک خطاب، وجدانی و فطری است که به صورت غیر مستقیم فطرت طرف مقابل خود را مورد خطاب قرار می‌دهد و تعالیم الهی و توحیدی را به او آموزش می دهد.»
مدیر گروه تاریخ وسیره پژوهشکده حج و زیارت، محور چهارم از سخنان جناب جعفر (ع) در مجلس نجاشی را تبیین مواضع مسلمانان نسبت به دعوت رسول خدا(ص) دانسته ومحور پنجم و پایانی سخنان جناب جعفر (ع) را ارائه ترسیمی مناسب از عملکرد و رفتار قریش ذکر کرد. دکتر علی اکبرعالمیان در پایان نیز به تبیین شخصیت قرآنی حضرت مریم (س) در کلام جعفر (ع) پرداخت که تاثیرات فراوانی بر نجاشی گذاشت.
وی در جمع بندی نظرات خود به نکاتی نظیر: بدون اطلاع قبلی بودن مناظره، اطمینان خاطر و آرامش جناب جعفر (ع) در این مجلس، ارائه محکم‌ترین ادله و استدلال‌ها برای دفاع از اسلام و… اشاره کرد و خاطر نشان کرد: «این مناظره به اهمیت پای بندی بر اصول دینی و اعتقادات اسلامی به شدت تأکید می کند و نقش بسیار مهمی در پیشرفت و ترویج اسلام، ایجاد راه ارتباطی با جغرافیایی جدید، پیوند دیپلماتیک با حکومتی قدرتمند داشت.»
در ادامه این کرسی ترویجی، ناقدان به ارائه نقطه نظرات خود پرداختند. حجج اسلام والمسلمین دکتر دکتر سیدعلی غضنفری و دکتر جواد سلیمانی با تاکید بر نقاط مثبت مباحث ارائه شده نظیر: مسئله محور بودن، روش مند بودن، قوت و روانی قلم، علمی و مستند بودن مباحث، استفاده از منابع متعدد و فراوان، نکاتی را به عنوان محورهای نقد خود بیان کردند که اهم نظرات آنان به شرح ذیل است:
1- کلیدواژگان تغییر کند.
2- لزوم تفکیک در شخصیت شناسی و مفهوم شناسی.
3- لزوم بروزرسانی موضوع مقاله و تعمیم آن به مثال های امروزی.
4- در شخصیت شناسی نجاشی بیشتر توضیح داده شود و تاکید شود که چرا حبشه و نجاشی برای این مسئله انتخاب شدند.
5- در بخش ترسیم فضای مجلس باید اقوال دیگر حضار در مجلس را با نقل ام سلمه بررسی و مقایسه شود تا تفاوت ها و تمایز های این سخن ها مشخص شود.
6- تیتر عنوان ها ذیل محورشناسی سخنان جعفر بن ابی طالب باید تحلیل گونه باشد.
7- در بحث توصیف قرآنی حضرت مریم و حضرت عیسی (ع) باید بیشتر توضیح داده و تبیین و تحلیل شود و حق مطلب اداء نشده است.
8- مقاله از تحلیل های بیشتر اشراب شده و نام آن به جای «محور شناسی» به «تحلیل ابعاد» تغییر کند.
در پایان این نشست علمی، به پرسش های حاضران پاسخ داده شد.
