به همت معاونت پژوهش مجتمع آموزش عالی فقه، نشست علمی با عنوان «تاریخ حوزه علمیه قم در عصر زعامت آیت الله العظمی بروجردی (ره)» با ارائه حجت الاسلام والمسلمین دکترعلی اکبر عالمیان، نویسنده کتاب «بررسی اندیشه و رفتار سیاسی آیت الله العظمی بروجردی» و عضو شورای علمی گروه تاریخ مجتمع آموزش عالی فقه برگزار شد.
وی در ابتدای این نشست با تحلیل اوضاع حوزه علمیه قم در زمان آيت‌الله بروجردی، به تلاش‌های بی‌‌وقفه شیخ عبدالکریم حائری و سایر علمای قم در جهت رشد و بالندگی این حوزه اشاره کرد و گفت: «حوزه علمیه قم علیرغم تلاش وافر مراجع ثلاث، وضع نابسامانی داشت و حضور مرجعی مقتدر و مدیر مانند آيت‌الله بروجردی را ضروری می‌‌نمود. در این اوضاع و احوال به درخواست علمای قم و تلاش افرادی نظیر امام خمینی، آيت‌الله بروجردی زعامت حوزه علمیه قم را پذیرفت.»
دکتر عالمیان به مشکلات پیش روی آيت‌الله بروجردی در شروع کار خود اشاره کرد و افزود:«وضع شهر قم اولين مشكل بود. شهر از لحاظ امکانات اولیه در محرومیت کامل به سر می‌برد. مردم از لحاظ زندگی و بهداشت و مخصوصاً آب آشامیدنی سخت در مضیقه بودند. مشکل دیگر هجمه سنگین دشمنان حوزه و روحانیت به کیان دین بود. در آن دوران بر اثر سلطه اجانب بر امور کشور به ویژه پس از اشغال ایران توسط متفقین و تحریکات ایادی و احزاب آنها، هر گونه تبلیغات ضد دین و خدا آزاد بود، و هر روز بیم خطر وجود آنها برای دین و مملکت و روحانیت بیشتر احساس می‌شد.»
وی سومین و مهم ترین مشکل پیش روی آيت‌الله بروجردی را وضع نابسامان حوزه علمیه از دو جهت مادی و شرایط حاکم بر جامعه دانست و خاطر نشان کرد: « آيت‌الله توانست در مدت حدوداً 16 ساله زعامتش مشکلات یاد شده را با تدبیر خود حل نماید. با ورود آيت‌الله بروجردی به قم، وضعیت این شهر تغییر کرد. بدین گونه شهر قم در عصر مرجعیت و ریاست دینی آيت‌الله بروجردی، موقعیت به سزایی کسب کرد و بلند آوازه گشت به طوری که در اقصی نقاط عالم نام قم و عکس‌های قم و مزایای این شهر مورد نظر همه قرار گرفت و شهری که تا پیش از این از ابتدائی‌ترین امکانات محروم بود، به شهری تحول‌یافته تبدیل شد. مشکل بعدی وضعیت نابسامان حوزه علمیه قم بود که با تدبیر آيت‌الله بروجردی با تحولاتی عظیم مواجه شد.»
این پژوهشگر دینی با اشاره به این نکته که عصر مرجعیت و زعامت آيت‌الله بروجردی را می‌توان عصر شکوفایی و تحول شگرف در ساختار حوزه‌های علمیه دانست که با مدیریت صحیح خود پایه‌های یک حوزه تحول‌گرا و مدرن را پی‌‌ریزی کرد، به تحولات بزرگ در حوزه علمیه قم از سه منظر تحولات مدیریتی، علمی و فرهنگی اشاره کرد و گفت: «در عرصه تحول مدیریتی، ایشان توانست با استقرار یک خط مشی در اداره حوزه، تشتت مدیریتی را از بین ببرد. او با تعیین هیأتی به نام «هیأت حاکمه» مدیریتی واحد بر امور حوزه گمارد، شهریه طلاب را سامان بخشید برای حوزه‌های علمیه سایر شهرستان‌ها مدیرانی انتخاب کرد، جهت اداره مدارس قم افرادی را به سرپرستی حوزه های قم منصوب کرد. او همچنین جهت نظم‌بخشی میان طلاب و تشخیص طلاب درس‌خوان از طلاب بیکاره و ساماندهی اعطای شهریه، برنامه «آزمون» و «امتحان» در حوزه‌ها را اجباری کرد.»
مدیر گروه تاریخ و سیره پژوهشکده حج و زیارت، با اشاره به عرصه دوم تحول یافته در دوره زعامت آيت‌الله بروجردی یعنی عرصه تحول علمی، به تلاش های ایشان جهت پویایی حوزه‌ها با بهره گیری از سیاست تحول و نوآوری علمی اشاره کرد و با تاکید بر تحولات صورت گرفته در علم فقه، علم اصول، علم رجال، علم فلسفه، تحول در سبک استنباط و روش اجتهادی و تجهیز طلاب به علوم روز، نقش این مرجع سترگ را ستود.
عضو شورای علمی گروه تاریخ مجتمع آموزش عالی فقه، در ادامه به سومین اقدام تحولی آيت‌الله بروجردی یعنی تحول فرهنگی اشاره کرد و گفت: «غیر از تحول مدیریتی و علمی، حوزة علمیه تحت زعامت آيت‌الله بروجردی از لحاظ فرهنگی نیز تحول عظیم یافت به گونه‌ای که در این مدت، حوزه خاموش و کم تلاش به حوزه‌ای فعال و تاثیرگذار در عرصه اجتماع تبدیل شد این تحول فرهنگی در چندین عرصه کاملا محسوس بود.»
دکتر عالمیان، تحولات صورت گرفته فرهنگی را در قالب: تحول در تالیف، تصنیف و ترجمه، انتشار نشریات، تبلیغ دین و تاسیس مراکز علمی و فرهنگی مورد بررسی و تحلیل قرار داده و افزود:«آيت‌الله بروجردی را باید تحول‌آفرین حوزه‌ها در همه عرصه‌ها دانست. او ابتدا با تقویت و بازسازی حوزه‌های علمیه در اندیشه تثبیت روحانیت بود. سپس با تربیت نسل پویا و فاضل به کادرسازی در حوزه‌ها مبادرت ورزید. این نسل جدید طلبه خود تحولی عظیم در عرصه فرهنگ و ارزش‌هاي جامعه بوجود آوردند. حوزه علمیه‌ای که تا پیش از این بر اثر عوامل متعددی از قبیل فشار حکومت و …. با رکود محسوسی مواجه بود در دوران زعامت آيت‌الله بروجردی به شکوفایی رسید و تحولات مدیریتی، علمی و فرهنگی آيت‌الله در این مکان دینی، حوزه‌های علمیه را به اوج نوآوری و تحول آفرینی رساند و اینگونه شد که نسل جدیدی توسط وی تربیت شدند که با رویکردی علمی و جدید مفاهیمی دینی و ارزشی را به جامعه انتقال دادند.»
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه، در پایان سخنان خود به تبیین تلاش مجاهدانه زعیم عالیقدر حوزه های علمیه در راستای حفظ كيان حوزه و روحانيت پرداخت و اقدامات مدبرانه آيت‌الله بروجردی در صیانت از حوزه در برابر توطئه سیاست‌ورزان،حفظ عزت روحانیت، دفاع از روحانیان و طلاب، برخورد با روحانی‌نماها، احترام به طلاب و فضلا، رسیدگی به وضع طلاب و تشویق طلاب مستعد را اقداماتی ارزشمند و ماندگار توصیف کرد.
