سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): موسسه مطالعات زبان‌ها و فرهنگ‌های آسیا و آفریقا دانشگاه مطالعات خارجی توکیوی ژاپن کتاب «تقویم نجومی شاهنشاهی ایران عصر صفوی» نوشته محمدجعفر جنابدی را با تصحیح، پژوهش و توضیحات منصور صفت‌گل، استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران منتشر کرد.
صفت‌گل در مقدمه خود بر این باور است که بررسی تقویم‌های ایرانی در دوره صفویه اهمیت دارد. جز چند پژوهش اندک، هنوز هیچ بررسی جدی درباره تقویم‌های دوره صفویه و به طور کلی مطالعات نجومی این دوره انجام نشده است. یک دشواری منبع‌شناسی در این زمینه، دسترسی به تقویم‌ها است. گمان می‌رود که چون تقویم‌ها کاربرد سالیانه داشتند هر سال تقویمی جدید کشف می‌شد و‌تقویم پارینه دیگر کاربرد نداشت شاید این کوتاه بودن مدت استفاده از آنها باعث از بین رفتن تقویم‌ها شده است. تاکنون هیچ بررسی آماری که تعداد تقویم‌های دوره صفویه را نشان دهد را نشان دهد انجام نشده است.
این استاد تاریخ، پیشرفت‌های پژوهش‌های صفویه‌شناسی را به عنوان بخش مهمی از تحقیقات ایرانی در سال‌های اخیر دانسته و نوشته است که، این دوره از تاریخ ایران از دیدگاه پژوهشی و نیز منابع تحقیقاتی ویژگی‌هایی یگانه دارد. به نظر می‌آید از آغاز فرمانروایی صفویان رشته‌ای از مطالعات اولیه درباره ایران این دوران نیز هم‌زمان آغاز شد و در گذر سال‌های پس از آن کم‌کم گسترش چشم‌گیری یافت.
از منظر این استاد تاریخ، دوره طولانی پادشاهی این خاندان ایرانی این امکان را فراهم کرد تا شمار قابل توجهی منابع ایرانی نوشته شوند. شمار چشم‌گیری نیز از این منابع به خامه نویسندگان و مورخان همسایگان ایران در این دوره شامل عثمانیان، هندوستانیان، ماوراءالنهریان و در سال‌های پایانی آنان به دست روسیان نوشته شد.
در ادامه این مقدمه، مصحح این موضوع را خاطرنشان می‌کند که تاریخ اجتماعی ایران در روزگار صفویان هنوز چنانکه باید و شاید بررسی نشده است. با اینکه از دیدگاه منابع این دوران نسبت به دوره‌های پیش از آن بخت بیشتری دارد تا از راه گزارش‌های مفصل سفرنامه‌نویسان اروپایی اطلاعات تفصیلی چشم‌گیری در این موضوع در دسترس باشد اما هنوز یک بررسی جامع در این موضوع انجام نیافته است.
به اعتقاد صفت‌گل، تنظیم تقویم و کاربرد آن در ایران ریشه‌دار و قدمتی به درازای تاریخ ایران دارد. به دلیل همین تاریخ ریشه‌دار و پیشینه زندگی یکجانشینی و تشکیل دولت و نهادهای تمدنی، از روزگاران پیش از اسلام همواره برای مقاصد سیاسی و اقتصادی و اجتماعی تقویم‌های مکتوب تدوین می‌شدند.
نسخه تقویم حاضر که آن را محمدجعفر جنابدی از خاندان سرشناس منجمان جنابدی عصر صفویه تنظیم کرده است در کتابخانه ملی پاریس نگهداری می‌شود. جنابندی از منحمان سرشناس روزگار صفویان بودند و در حیات درباری ایران این روزگار به‌ویژه دورهٔ شاه عباس اول به بعد نقش مهمی داشتند.
متن نسخه حاضر در چند بخش تدوین یافته است. در بخش اول رویدادها و اختربینی سالیانه آمده است. بخش دوم شامل اختربینی‌های ماهیانه است. این بخش دربرگیرنده پیش‌بینی‌های ماهیانه همراه با جدول‌های مربوط به هر ماه است. ستون آخر هر جدول به ذکر توقیعات یا مناسبت‌ها اختصاص یافته است.
بنا به نوشته صفت‌گل از این تقویم می‌توان به یک دسته‌بندی روشن از طبقات اجتماعی ایران در این دوره به دست داد. به جز طبقات مشخص درباری، دیوانی و مقامات کشوری و لشکری به گروه‌های فرودست یا به روسپیان و مطربان اشاره می‌کند.
در بخش توقیعات یا مناسبت‌های ماهیانه نام جشن‌ها و اعیاد و مراسم هر ماه ذکر شده‌اند.
«تقویم نجومی شاهنشاهی ایران عصر صفوی (پیش‌بینی وضعیت ایران و همسایگان در سال ۱۰۸۵ هجری روزگار فرمانروایی شاه سلیمان صفوی)» نوشته محمدجعفر جنابدی، منجم دربار پادشاهی ایران با تصحیح، پژوهش و توضیحات منصور صفت‌گل از سوی موسسه مطالعات زبان‌ها و فرهنگ‌های آسیا و آفریقا دانشگاه مطالعات خارجی توکیوی ژاپن به چاپ رسیده است.
