به گزارش خبرنگار ایکنا، محمدهادی همایون؛ استاد دانشگاه امام صادق(ع)، ۲۶ بهمن‌ماه در هم‌اندیشی علمی «فرهنگ پیشرو در تمدن اسلامی» که در دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد با بیان اینکه پدیده تمدن با مطالعات تمدنی تفاوت دارد، گفت: مطالعات تمدن در قرون ۱۶ تا ۱۸ میلادی شروع شده است زیرا اندیشمندان وقتی متوجه تغییرات تمدنی مانند صنعتی شدن و افزایش شهرنشینی و … شدند رو به این نوع مطالعات آوردند و البته برخی نام آن را تمدن و برخی هم نام آن را فرهنگ گذاشتند و در این مسئله با هم اختلاف نظر داشتند. در گام بعد گفته شده آنچه ما نام آن را تمدن گذاشتیم بدون سنت و سابقه نیست، لذا در تاریخ دنبال آن گشتیم و دیدیم که مشابه آن در یونان وجود داشته است و تمدن یونان را ریشه تمدن غرب دانستیم.
همایون افزود: در مرحله بعد مسلمین هم مدعی شدند که ما هم تمدنی در قرون مختلف اسلامی داشتیم و حتی مدعی هستیم که تمدن غرب از ما الگو گرفته است و ما هم عین تمدن آنان را داشته‌ایم. در اینجا این اتفاق بد رخ داده است و آن اینکه وقتی ما وارد دوران اسلامی شویم حکومت‌های بنی‌امیه و بنی‌عباس ظالم را هم شاهدیم و حتی کاخ‌های آنان را نماد تمدن معرفی می‌کنیم. این در حالی است که اگر از تمدن اسلامی به عنوان مثبت سخن می‌گوییم وجود این حاکمان و کاخ آنان ضد تمدن اسلامی است.
استاد دانشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه در همین تمدنی که ما مدعی آن هستیم اختلاف طبقاتی برخلاف حکومت امام علی(ع) وجود داشته است، اظهار کرد: اشکال از این است که ما روی تمدن غرب به صورت موردی سرمایه‌گذاری کرده و آن را شاخص هر تمدنی می‌دانیم، لذا حتی فقه ما هم تلاش کرده تا تمدن و فرهنگ غرب را محور قرار دهد و صرفاً با یکسری تغییرات آن را بپذیرد در حالی که اینطور نیست زیرا مسئله واقعی ما ساخت تمدن اسلامی است.
وی ادامه داد: ما دوره فرعون را تمدن مصر باستان می‌دانیم در حالی که او جزء منفورترین پادشاهان حاکم بر جهان بوده است، لذا خیلی بد است اگر این موارد را شاخص تمدن بدانیم. اگر دنبال الگوی کامل تمدن هستیم زندگی بهشتی در دنیا بهترین الگوست، براین اساس بهشت جایی نیست که از قبل ساخته شده است و باید خود را برای آن بسازیم. این همه آیات در مورد بهشت، دستورالعمل برای ساختن بهشت در دنیاست؛ وقتی فرمودند: بهشتیان هیچ غل و کینه‌ای نسبت به برادران بهشتی خود ندارند، دلیلی ندارد خداوند برای چیزی که قرار است، بعدا رخ دهد این همه جزئیات را بیان کند. آیات مرتبط با بهشت دستورالعمل برای ساختن تمدن بهشتی در دنیا است، ضمن اینکه از منظر کلامی بهشت و جهنم الان موجود است و ما با اعمالمان آن را می‌سازیم.
همایون با بیان اینکه اصل در ارزیابی، اعمال انسان است، گفت: وقتی اعمالی انجام می‌دهیم، تاثیراتی روی نفس خودمان می‌گذارد که هویت و شخصیت ما را شکل می‌دهد و در جامعه با تک تک افراد با هویت مختلف سر و کار داریم؛ اعمال هر کدام از ما تاثیر اجتماعی دارد، کما اینکه در صحرای محشر هم حقایق جمعی و ارتباطات ما نمودار خواهد شد و در این صحنه سختی زیادی به انسان‌ها وارد می‌شود، لذا ما اگر امروز توانستیم به سادگی و با مهربانی در دنیا در کنار هم جمع شویم در صحرای محشر هم به راحتی و خوبی در کنار همدیگر جمع خواهیم شد، لذا باید هویت جمعی و وحدت را شکل دهیم و اگر این دنیا این کار نکردیم در صحرای محشر و قیامت باید این جمع و فضای جمعی شکل بگیرد تا انسان‌های بهشتی وارد بهشت شوند.
استاد دانشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه عمل ما روی خود انسان و افراد پیرامون انسان اثرگذار است، تصریح کرد: ما به ظاهر انقلاب کردیم ولی تاثیر آن برای همه مردم است یا این همه حیوان و جمادات و گیاهان و … که در کنار ما هستند از ما تاثیر پذیرفته و تاثیر می‌گذارند، لذا اگر ما درست شویم طبیعت هم درست خواهد شد، بنابراین غیر از اینکه طبیعت بر روی فرهنگ ما اثرگذار است، فرهنگ ما هم بر روی طبیعت اثرگذار است. الان در مطالعات فرهنگی، طبیعت وارد نشده است ولی باید آن را لحاظ کنیم؛ الان اگر کویر زیاد شده و جنگل کم می‌شود عمدتا ریشه فرهنگی دارد. همچنین تکنولوژی و صنعت هم باید وارد فرهنگ شود.
مسیر تمدن اسلامی شروع از انبیاء و ختم به بهشت است
وی ادامه داد: مجموعه این عوامل تاثیر بر روی انسان می‌گذارد؛ اعمال ما که تبدیل به ملکه می‌شود، اگر در سطح اجتماع رخ دهد ملکه جمعی شکل خواهد گرفت و فرهنگ ما با این ملکات ساخته خواهند شد. ما در انتظار تمدنی هستیم که بالا می‌رود و صعود می‌کند و هرگز به زمین نمی‌خورد از این رو مسیر تمدن اسلامی که از انبیاء شروع شده است به بهشت هم ختم خواهد شد.
وی تاکید کرد: مسیر تمدن ما از زندگی انبیاء نخستین یا انبیاء اولوالعزم شکل گرفته است و انتهای این تمدن ما را به سمت بهشت می‌برد به تعبیر دیگر در انتهای نبوت نوح شاهد تمدن الهی هستیم و بعد دوره درخشان ذوالقرنین را داریم ولی با سقوط ذوالقرنین شاهد پیدایش نمرود در دوره ابراهیم(ع) هستیم؛ آنچه در تاریخ پنهان شده است تمدن نوح(ع) و ابراهیم است؛ ولی تمدن نمرود را به ما نشان داده‌اند یا در پایان دوران ابراهیم(ع) شاهد حضور حضرت یوسف(ع) هستیم ولی باز تمدن فرعون در ذهن ما پررنگ شده است.
همایون تصریح کرد: در انتهای دوران حضرت موسی(ع) هم حکومت پیشرفته حضرت سلیمان(ع) را داریم که ابعاد جغرافیایی آن بسیار وسیع است و حتی شامل ایران و یمن هم می‌شود ولی با سقوط حکومت سلیمان وارد دوره عقل‌گرایی به مفهوم نزدیک به حس شدیم.
استاد دانشگاه امام صادق(ع) تصریح کرد: در دوره نوح(ع) کار کردن با تجربه حسی را آموختیم و تا انتهای دوره نوح دوره کودکی خود را سپری کردیم و در دوره حضرت ابراهیم(ع) استدلال و برهان را آموختیم و همین تمدن در انتهای دوره موسی و حکومت سلیمان تبدیل به ادراک شهودی شد چون در این دوره در چشم برهم زدنی تخت بلقیس را می‌آورند و بعد از سقوط تمدن سلیمان وارد مرحله بعد شدیم که آن را دوره اوج شکوفایی عقل نام نهادند و در دوره رنسانس این عقل هم به تجربه و حس سقوط کرد و ما نام آن را تمدن گذاشته‌ایم، تمدن اسلامی هم سقوط کرده تمدنی است که از دوره آدم و نوح شروع شد و لذا شبه تمدن است در حالی که خط اصیل تمدن همان خط انبیاء است که سطح بالایی از آن را در ظهور خواهیم دید و در نهایت اوج آن در بهشت متجلی می‌شود.
فاصله میان مدیران اجرایی و پژوهشگران فرهنگی
همچنین حسن بنیانیان؛ رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی در سخنانی گفت: یکی از مشکلات ما این است که مدیران اجرایی و فرهنگی ما به یکسری مسائلی نیاز دارند ولی بعضا استادان برخی دانشگاه‌ها و حوزه وقت خود را صرف مطالعات انتزاعی می‌کنند و بسیاری از مشکلات ناشی از این مسئله است.
وی با بیان اینکه مقام معظم رهبری فردی مجتهد و با شاکله و شخصیت فرهنگی هستند و در موضع حکمرانی برای تصمیم‌گیری قرار دارند، گفت: ایشان ناچارند براساس اطلاعات اقتصادی و سیاسی و روابط بین‌الملل سخنان روشنی بیرون بیاورند و این کار را می‌کنند، ولی ما باید تسهیل‌کننده این مسیر برای مدیران باشیم. مراد این است که تمدن باید خود را وارد فضای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و … کند یعنی اگر ما الگوی اسلامی را وارد شهرسازی و پوشیدن لباس و اقتصاد کردیم، یعنی در حال ساخت تمدن هستیم.
بنیانیان با بیان اینکه عناصر سازنده فرهنگ با هم داد و ستد دارند و پذیرش یک نماد از بیرون مرزها بر اعتقادات و فرهنگ ما اثرگذار است، اظهار کرد: بخش مهمی از روحانیت و بچه مسلمانان ما در الگوی قبل از انقلاب قرار دارند در حالی که باید باورها و هنجارهای خود بازتولید و بازتعریف کنیم و آن را وارد فضای اقتصادی و سیاسی و اجتماعی خود بکنیم.
رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: یعنی فرهنگ را در روابط همه اجزای جامعه حس کنیم و از دعوا در مورد تعاریف عبور کنیم. برای این کار باید یک فرهنگ مسلطی شکل بگیرد و اکثریت مردم داوطلب شکل‌گیری روابط اسلامی باشند یعنی مردم شهرسازی اسلامی را خودشان مطالبه کنند.
تقلیل دین در نهادهای رسمی کشور
بنیانیان با بیان اینکه دین، تقلیل یافته که الان در برخی وزارتخانه‌ها آن هم در قالب برپایی نماز جماعت در این نهادها دیده می‌شود ضد فرهنگ و تمدن است، اظهار کرد: مدیران باید بفهمند تحولات فرهنگی به قالب تغییرات رسمی و خودآگاهانه و غیر خودآگاهانه قابل تقسیم است؛ برخلاف چیزی که بعد از انقلاب آن را زیاد تکرار کردیم و گفتیم در مدارس معاون پرورشی و تربیتی لازم است، ولی خود این مربیان، تربیت را به گروه سرود و نماز جماعت تقلیل دادند و نهادهای دانشگاهی نیز هم همینطور زیرا فعالیت آنان در حد رواج ازدواج و چند کار فرهنگی تقلیل یافته است.
وی افزود: انسان وقتی انسان است فرهنگ گذشتگان را می‌پذیرد و به نسل بعد منتقل می‌کند لذا در این بین عده‌ای باید تصفیه‌کننده فرهنگ باشند که کار نهادهای فرهنگی و استادان حوزه و دانشگاه است.
بنیانیان اضافه کرد: حرف‌های غلطی به نام تخصصی کردن علوم شنیده می‌شود و می‌گویند اگر افراد را درست کنیم مشکلات حل خواهد شد و برخی می‌گویند ولی ساختارهایی داریم که نمی‌گذارند افراد درست شوند و برخی هم از آن طرف افتاده‌اند و می‌گویند اگر ساختار اصلاح شود، افراد درست خواهند شد. معتقدم که هم باید ساختارها و هم افراد درست تربیت شوند تا مسائل حل شود.
فعالیت ضد فرهنگی برخی نهادها
وی تاکید کرد: الان نوع فعالیت برخی دستگاه‌ها فعالیت ضد تمدنی و ضد فرهنگی است و دانشگاه‌ها و حوزه هم راه حلی برای رفع این تنازعات ندارند. در چنین شرایطی هر مدیر و وزیری بیاید مشکلات حل نخواهد شد. معتقدم با این فرایند و حتی با فرایند کنونی انتخابات در کشور نه تنها تمدن درست نمی‌شود، بلکه ضد تمدن عمل می‌کنیم؛ فرایند کنونی انتخابات آسیب زیادی دارد و بنده که فعال فرهنگی اجتماعی هم هستم خیلی از افراد داوطلب برای مجلس را نمی‌شناسم.
رئیس کمیسیون اجتماعی فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: وقتی تمدن ساخته خواهد شد که همه نهادها تصفیه‌کننده فرهنگ باشند نه اینکه مثلا مدیرعامل مسکن و شهرسازی که یک ماشین دولتی را به خانواده خود اختصاص می‌دهد ضد فرهنگ و تمدن اسلامی عمل کند و شهروند دیگر وقتی بداند برخی چنین می‌کنند و او در تامین معاش روزانه خود گیر کرده است، دچار گیجی خواهد شد و همه چیز را به پای نظام اسلامی می‌نویسد.
بنیانیان اظهار کرد: در حوزه علمیه علوم زیادی تولید شده است ولی گاهی حتی فرصت ارائه آن به نهادها نیست و با این وضعیت مردم‌سالاری که درست کرده‌ایم و یک وزیر دو سال و زیر یکسال تغییر می‌کند، لذا طبیعی است خیلی از اسناد اجرا نشود.
