سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) – آناهید خزیر: «تاریخ روابط اسلام و اروپا: سیزده قرن سوء تفاهم و پیش‌داوری» نوشته فرانکو کاردینی، یکی دیگر از مجموعه بررسی‌های تاریخی اروپایی موسوم به «احداث اروپا» است که با ترجمه و شرح بهاء الدین بازرگانی گیلانی با بازبینی و تصحیح و تکمیل از سوی انتشارات کویر چاپ و روانه بازار کتاب شده است.
بازرگانی گیلانی درباره این کتاب می‌گوید: هدف این کتاب نشان دادن سیر تحول در مناسبات اروپا و اسلام و ایجاد انگیزه برای تحقیق و تتبع پیرامون روند تاریخی رویارویی‌های میان این دو است تا بسیاری از دیدگاه‌ها، پنداره‌ها، پیش داوری‌ها، اشتباهات و اطلاعات نادرست که دیدگاه اروپائیان را در مورد اسلام در طول تاریخ شکل و سامان داده‌اند مورد جستجو قرار گیرد.
هزار و سیصد سال ستیز و سازش
وی افزود: فرانکو کاردینی ایتالیایی، مورخ برجسته تاریخ قرون وسطاست. وی در این اثر که از اقبال جهانی هم برخوردار شده، به بررسی ۱۳ قرن مناسبات پرفراز و نشیب اسلام و اروپا پرداخته است. ۱۳ قرن سوء تفاهم پیش‌داوری و پنداره‌های نادرست و ستیزجویانه آباد اولیه کلیسایی درباره اسلام که دیدگاه اروپائیان را شکل داده و آن را به حدی مغشوش ساخته که آثار آن تا امروز نیز زائل نشده است.
این مترجم ادامه داد: نویسنده، فتوح اولیه اسلام در ممالک اروپایی و شبه جزیره ایبری و سپس تهاجم ترکان عثمانی به قلب اروپا را در عین حالی که آفریننده آلام و مصائب فراوانی برای اروپائیان می‌شمارد، ولی با نگاه نافذ و بی طرف خود آن را از یک طرف عامل ایستادگی اروپای نصرانی در برابر فاتحان مسلمان می‌داند و از طرف دیگر، نزاع و هم مراوده غربیان با مسلمانان و آشنایی آنان با علوم، فنون، زراعت، صناعت هنر، فلسفه و آثار غنی اندیشمندان اسلامی، همین طور شیوه زندگانی فاخر ممالک و دربارهای اسلامی و زیبایی شناختی دنیاهای رنگارنگ مسلمانان را شکل دهنده مدنیت و هویت اروپائیان می‌داند و در تعبیری فتوح اسلام را مامای خشن، تولد نوزاد اروپا و نهایتاً رشد و بالندگی بعدی آن بر می‌شمارد.
وی افزود: کاردینی در این کتاب، اسلام حوزه مدیترانه (ترکیه، خاورمیانه و شمال آفریقا) را در مرکز توجهات خود قرار می‌دهد، حوزه‌ای که اروپائیان در دورانی بس دراز عمدتاً با آن مناطق در تماس و ارتباط بوده‌اند و در همان حال تأکید می‌کند که برخلاف تصوراتِ دوران‌های متقدم اروپایی، نباید اسلام را یک موجودیت یکپارچه و همگون دانست و وجود نحله‌ها و شاخه‌های فراوان از آن آئینی با تنوعات فراوان قومی، فرهنگی، تمدنی و آئینی آفریده است.
هزار و سیصد سال ستیز و سازش
بازرگانی گیلانی گفت: محقق ایتالیایی در ارزیابی‌های مستند خود به غلط‌پنداری، جهل و غرض آباء کلیسایی و تفاسیر کژ و آشفتۀ عُلما، اندیشمندان و جدلیّون عهد وسطایی پیرامون اسلام که با اهداف خاصی عمداً رواج می‌یافت، اشاره می‌کند و آفرینش انواع حماسهها و رزمنامههای جنگ صلیبی را که مملو از جعلیات و شاخ و برگ‌های غیر واقعی از اسلام، قرآن و پیامبر عظیمالشآن بود، مورد بررسی‌های عمدتاً بیطرفانه و عالمانۀ خود قرار می‌دهد.
وی افزود: در این کتاب، سبب‌ها و عواملی نظیر انواع منازعات، فتوح اسلامی، جنگ‌های صلیبی، فتح مجدد «رُکنکیستا»، فتوح عثمانی در اروپا، سپس عقب راندن ترکان از بالکان، همین‌طور ارتباطات زبانی، سیاسی، اقتصادی و البته روابط متنوع و رنگارنگ فرهنگی و تمدنی میان این دو مورد بررسی نویسنده قرار داده است.
به اعتقاد کاردینی امروز نیز اسلام بر پشت دروازه‌های اروپا می‌کوبد، درست همانند اعصار اولیه اسلامی شدن ملل و جوامع در قرون ۷ و ۸ میلادی زمانی که سپاهیان مسلمان قلمروهای فراخی در مدیترانه و سپس شبه‌جزیره ایبری را به گونهای فتح کردند که شدت و سرعت و وسعت آن فقط یک بار در تاریخ بشر اتفاق افتاده است. همین‌طور در دورانی دراز میان سده‌های پانزدهم تا هیجدهم که امپراتوری عثمانی نفس اروپائیان را برید و آنان را از توش و توان انداخت.
هزار و سیصد سال ستیز و سازش
وی افزود: نویسنده کتاب در زمانی به بازنگری تاریخ مناسبات اسلام و اروپا میپردازد که این قاره اکنون نیز با چالش دنیای اسلام و به ویژه مسلمانان مقیم قاره، روبروست. از سوی دیگر تشدید فضاهای اسلامهراسی، مناسبات سیاسی، اجتماعی و امنیتی قاره را هرچه بیشتر تحتالشعاع قرار می‌دهد و آیندۀ پرمناقشهای را در این عرصه‌ها نمایان میسازد. با این چشمانداز است که مورخ ایتالیایی سعی در تعدیل و تنویر افکار ستیزآمیز غربی و اروپایی پیرامون اسلام و اسلامیان دارد و میخواهد از تشدید چالش‌ها و رویاروییها بکاهد و داوری‌ها و برداشتها را در جای درست و طبیعی خود قرار دهد.
بهاءالدین بازرگانی کتاب را از مجموعه تاریخی اروپایی موسوم به «احداث اروپا» انتخاب کرده است. «احداث اروپا» عنوان ابتکار قریب سه دهه پیشِ پنج ناشر معتبر اروپایی (آلمانی، انگلیسی، ایتالیایی، فرانسوی و اسپانیایی) است که دست‌اندرکار گردآوری و انتشار تاریخ اروپا از جنبه‌های مختلف و از منظری جدید و محققانه شده‌اند، آنچه تمایزات ساختاری با تاریخ‌نویسی‌های متعارفِ معاصر در باخترزمین دارد. در این ابتکار حداقل ۲۰ مورخ و جامعه‌شناس غربی به سرپرستی ژاک لو گوف مورخ فقید فرانسوی، مجموعه بررسی‌های تاریخی پیرامون قاره اروپا را تاکنون در ۲۴ عنوان کتاب در یک کار مشترک به دست چاپ سپرده و یا (شاید) هنوز در دست تألیف و انتشار دارند. این گروه مدعی است مهم‌ترین موضوعات تاریخی قارۀ اروپا را مطابق با تازه‌ترین دیدگاه‌ها و بررسی‌های تاریخیِ غیرسنتی و غیر روایت‌گرایانه (طبق آموزۀ مکتب تارخ‌نگاری آنال)، به‌طور فشرده تدوین کرده‌است، تا طرحی مدرن در شیوۀ تاریخ‌نویسی دراندازد و پاسخگوی چالش‌هایی باشد که اروپا و اروپائیان در زمانۀ حاضر با آن رویارو هستند.
مترجم از این گروه تاکنون هفت اثر با عناوین «انقلاب‌های اروپایی» نوشتۀ چارلز تیلی مورخ آمریکایی؛ «اروپا مولود قرون وسطی» اثر ژاک لو گوف مورخ فرانسوی؛ «تاریخ پیدایش علوم جدید در اروپا» نوشته پائولو روسی مورخ ایتالیایی؛ «تاریخ روابط اسلام و اروپا» اثر فرانکو کاردینی؛ «تاریخ پیدایش غرب مسیحی» نوشتۀ پتر براون مورخ ایرلندی؛ «زنان در تاریخ اروپا» اثر گیزلا بوک محقق آلمانی و «تاریخ حقوق در اروپا» نوشتۀ پائولو گروسی مورخ حقوقی ایتالیایی را به فارسی برگردانده است که چاپ، اغلب تجدید چاپ و منتشر شده‌اند. «تاریخ روشنگری در اروپا» نوشتۀ اولریش ایم هوف مورخ سوئیسی از همین گروه، کتابی است که مترجم در حال حاضر مراحل نهایی برگردان آنرا بفارسی در دست کار دارد.
کتاب «تاریخ روابط اسلام و اروپا: سیزده قرن سوء تفاهم و پیش‌داوری» در ۴۳۸ صفحه به قیمت ۴۹۰ هزار تومان از سوی انتشارات کویر منتشر شده است.
