به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «سفرنامه ژنرال آویوتان اسکوبلف» با تصحیح سیدمرتضی آل داود از سوی انتشارات مگستان منتشر شد. این کتاب دربرگیرنده خاطرات اسکوبلف است که از ۱۸۸۰ میلادی آغاز و تا سال ۱۸۸۱ میلادی خاتمه یافته است.
اسکوبلف، رهبر ارتش روسیه در ۲۳ دسامبر ۱۸۴۳ در سن‌پترزبورگ متولد شد. او از کودکی توسط پدربزرگش بزرگ شد. او پس از طی مراحل تحصیلی مقدماتی وارد دانشگاه سن‌پترزبورگ برای طی مراحل تحصیلات نظامی شد. در جنگ‌های بسیاری شرکت کرد و روس‌ها او را در جایگاه فرمانده محبوب می‌شناسند؛ اما تاریخ غیر از روس او را تالی چنگیزخان و … می‌شناسد؛ یعنی کسی که در وحشی‌گری و خون‌ریختن دست کمی از دیگر خونخواران نداشت. وی در سن ۳۸ سالگی در شرایطی مرموز درگذشت.
در دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار روسیه احساس کرد که ناصرالدین شاه مایل است با کمک دول اروپایی عهدنامۀ ترکمن‌چای را که در سال ۱۸۲۸ نیلادی مطابق با ۱۲۰۷ شمسی به تصویب رسیده بود، لغو کند؛ به همین دلیل به تقویت نیروهای نظامی‌اش در قفقاز کوشید. بعد از شکست محمدامین‌خان خان محلی خوارزم از سپاه ایران و متلاشی‌شدن سپاه خوارزم، راه دست‌اندازی به مرزهای شمال شرقی ایران برای دولت روسیه کاملاً باز و مانع برداشته شد.
دست‌اندازی روسیه به مرزهای شمال شرقی ایران پس از شکست ایران در جنگ مرو ارسال ۱۸۷۳ میلادی به بهانۀ سرکوب ترکمن‌ها و تأسیس ارتباط تجاری آغاز شد. در این سال نیروهای تحت فرمان «کاوفمان» به مسکن ترکمانان «یموت» در شمال رود اترک هجوم بردند که ترکمن‌ها در مقابل این حملۀ سرسختانه مقاومت نمودند و لشکر تزار روسیه در طول توسعه‌طلبی‌های خود برای اولین بار طعم شکست را از جانب ترکمن‌ها چشید. پنج سال بعد یعنی در سال ۱۸۷۸ دولت روسیه برای تلافی شکست اولیه «لازاراف» سردار ارمنی تابع روسیه را مأمور سرکوب ترکمانان کرد؛ اما وی در آستانۀ لشکرکشی درگذشت و فرماندهی قشون روسیه به «لوماکین» افتاد، اما او نیز برای بار دوم با دادن تلفات سنگینی شکست خورد.
مقامات روسی برای جبران شکست‌های پی‌درپی و گسترش بازتاب آن، برنامۀ تصرف «آخال» را سرعت بخشیدند و ژنرال اسکوبلف مأمور شد کار اشغال نظامی نواحی موردنظر دربار روسیه را تکمیل کند. به این ترتیب در مارس ۱۸۸۰ میلادی دولت روسیه با تصویب بودجه‌ای در حدود ده میلیون روبل برای این کار اسکوبلف را مأمور جنگ با ترکمن‌ها کرد.
اسکوبلف در باب اول کتاب، مباحثی چون شرح مختصری از مملکت ماوراءالخزر، شرح منقشلاق، شرح ترکمانیه، راه‌های آمدوشد، مکان‌هایی که روس‌ها منزل دارند، شرح حال نوروردی‌خان و…. را آورده است. در باب دوم به تدابیر و حرکاتی می‌پردازد که روس‌ها در گرفتن ماوراءالخزر کرده‌اند. باب سوم به طرح‌هایی می‌پردازد که برای تسخیر اوآزیس آخال تکه، احکام‌های قطعی که در سال ۱۸۸۰ از جانب دولت شده، تعیین‌شدن ژنرال اسکوبلف به ریاست سفر جنگی و دستورالعمل‌هایی که به او داده شده است. باب چهارم کتاب درباره تهیه و تدارک سفر جنگی در سن‌پطرزبورغ، بیرون‌امدن ژنرال اسکوبلف از تفلیس و…. است. باب پایانی کتاب هم به بیرون‌آمدن اسکوبلف از تفلیس، ورود او به ساحل شرقی بحر خزر و … اختصاص یافته است.
کتاب «سفرنامه ژنرال آویوتان اسکوبلف» با تصحیح سیدمرتضی آل داود در ۲۹۴ صفحه و قیمت ۲۵۰ هزار تومان از سوی انتشارات مگستان منتشر شد.
