نوشته شده توسط بهنام نصر اصفهانی
کارگاه آسیبشناسی تشیع در جهان معاصر با سخنرانی آقای دکتر بهمن زینلی استادیار دانشگاه اصفهان و با حضور مدیر، اساتید و دانشجویان گروه تاریخ این دانشگاه روز دوشنبه 9 آذر 1394 برگزار شد.
در این جلسه که جناب آقای دکتر اصغر منتظر القائم مدیریت محترم گروه تاریخ بهعنوان مدعو، خانم زمانی کارشناس مسئول قطب مطالعات فرهنگ و تمدن شیعه در دوره صفویه، آقای نصر سرپرست انجمن علمی تاریخ و نماینده انجمن علمی تاریخ در سلسله نشستها و آقای امامجمعهای معاون انجمن علمی نیز حضور داشتند آقای نصر ضرورت تشکیل جلسات و همایشها برای دانشجویان و هدف برگزاری از این همایش را بیان کردند.
پسازآن، آقای دکتر زینلی در ابتدا به شمهای از چالشهای گسترده در منطقه خاورمیانه و جغرافیای پراکندگی تشیع در مناطق جهان پرداختند و به این نکته اشاره کردند که کانون امروزه تشیع در کشور جمهوری اسلامی ایران است که بیش از 75% جمعیت شیعه را در خود جای داده است. بعد از ایران، عراق، آذربایجان، بحرین، یمن، سوریه، لبنان، افغانستان، پاکستان و هند جمعیتی از شیعیان را در خود جای داده است.
بنا بر اعتقاد محققین، هلال خصیب یا هلال شیعه در منطقه، شکل گرفته است و دشمنان سعی در ضربه زدن و نابودی این هلال شیعه در منطقه خاورمیانه بودند و هستند.
این استاد تاریخ، سه ویژگی مهم تشیع از لحاظ ایدئولوژیکی که به عنوان چالش تفکری و اعتقادی لیبرال دمکراتی غرب بهحساب میآید را نام بردند که عبارت است از:
1- اعتقاد به ولایتفقیه، ظلمستیزی و مقابله با ظلم و روحیه شهادتطلبی، اعتقاد به مهدویت و ظهور حضرت ولیعصر (عج)؛
2- جایگاه جغرافیای سیاسی شیعه و ویژگیهای جغرافیایی منحصربهفرد جغرافیای تشیع؛
3- ساختار جمعیتی تشیع.
پسازآن به ویژگی اعتقادی تشیع پرداختند و گفتند: فوکویاما، از محققین آمریکایی و صاحب کتاب «پایان تاریخ» و «آخرین انسان»، آخرین تفکر و اعتقاد بشر را لیبرال دموکرات میداند و معتقد است جمیع مکتبها و ایسمهای موجود، ناگزیر در حل شدن در این تفکر است. این تفکر غربی یک رقیب و مقابله گر با خود دارد که در آن حل نخواهد شد و آن همانا تشیع و ویژگی اعتقادی تشیع است. بنا بر اعتقاد فوکویاما تشیع دارای دو بعد است و بهاصطلاح پرندهای است که افق بسیار بالایی دارد.

تشیع بالاتر از تیررس ماست و دارای دو بال است:
1- بال سبز: مهدویت و عدالتخواهی است و به سبب اصل انتظار و ظهور پایان تاریخ را تشیع رقم خواهد زد و در ضدیت با تفکر فوکویاما است؛
2- بالسرخ: شیعیان به لحاظ باور شهادتطلبی و متأثر از قیام امام حسین (ع) است، شیعه خود را فناناپذیر میدانند و مرگ از منظر شیعه احلی من العسل است و بنا بر اعتقاد فوکویاما شیعه از مرگ باکی ندارد و نمیترسد.
به عقیده فوکویاما، این پرنده یک ویژگی مهم دیگر دارد که همانند زره بر تن این پرنده است که همانا ولایت است. این زره بهعنوان مانع و محافظ این دو بال است.
کسانی همچون فوکویاما و هنری کسینجر است که در پژوهشکدههای آمریکایی فعالیت میکنند. آنها نظریهپرداز و آنالیز کننده سیاستها و دادن این سیاستها و راهنمایی آنها به مراکز قدرت در آمریکا هستند.
فوکویاما اعتقاد دارد که برای ضربه زدن و نابودی این پرنده میبایست این زره را تضعیف و نابود کرد. و بنا بر متون حاضر این مطلب، یکی از سیاستهای آمریکا و مسبوق به سابقه است.
بهترین راه برای نفوذ و ضربه زدن، راهیابی به باورهای درونی شیعه که دچار نقصان و کجفهمی است. فهمهای نادرست از شیعه مشکلساز است؛ نه خود تفکر و ماهیت اصلی تشیع.
این آسیبها در سه حوزه موردبررسی است:
1- در حوزه درون شیعی مربوط به تاریخ معاصر: جریان شیخی گری و صوفیه بهعنوان رکن و جریان امیدوارکننده، جریان بهاییت متأثر از جریان شیخی گری، انجمن حجتیه و امروزه گروه موسوم به تشیع لندنی؛
2- برون شیعی و درون اسلامی: سلفی گری و وهابیت؛
3- برون اسلامی؛
4- در پروسه جنگ نرم.
استاد زینلی پسازآن به مواردی از مشکلات درون شیعه پرداختند از جمله:
1- اخباری گری که بنیانگذار آن شیخ احمد احسایی بود. اعتقاد آنها مبتنی بر نفی ولایتفقیه و اعتقاد به نفی جسمانی امام زمان (ع) و وجود علیایی و حوری امام زمان (ع) که در جسم شخصی بهعنوان باب که فردی حی است حلول کرده است و معتقدند با وجود باب ما نیازی به ولایتفقیه و حکومت فقیه در عصر غیبت نداریم. این تفکر متأثر از اوضاع نابسامان و خراب ایران در فاصله سقوط صفویه تا قاجاریه است.
2- جریان دوم بابیه و بهاییت است که متأثر از جریان شیخی گری است. بهویژه اعتقادات سید محمدعلی باب که از عنصر بابیت به نبوت رسید و ادعا نبوت کرد یا بعد از او بهاییت که ادعای الوهیت کرد و باعث به راه انداختن جریانات منحرف و ضاله در مذهب تشیع شد. از جمله اعتقاداتی که بهاییت در کتب خود بهخصوص اقدس اشاره میکنند از این جمله است: ادعای مهدویت و نفی ولایتفقیه، ترویج اندیشه وحدت انسانی؛ رواج فرهنگ اباحیت و فحشا در جامعه و ثواب شمردن در امر ترویج اباحیت و فحشا در کتب دینی ضاله بهاییت
3- انجمن حجتیه؛ که توسط شخصی به نام حلبی و در قالب اولیه انجمن خیریه و هدف مقابله با بهاییت تشکیل شد اما بعدازآن چندین عنصر را در دستور کار خود قرارداد:
الف) در عصر غیبت تشکیل حکومت اسلامی محال است. (نفی ولایتفقیه)
ب) جدایی سیاست از دین؛
ج) عدم اعتقاد به امربهمعروف و نهی از منکر. شاخهای از آن انجمن معتقدند ولیعصر (عج) تنها هنگامی ظهور میکنند که زمین از گناه پر شده باشد. اعتقاد به ایجاد ظلم و فساد در جامعه داشتند تا امام (ع) زودتر تعجیل کنند؛
د) عدم فعالیت برای تغییر اوضاع و حل مشکلات و اعتقاد به دعا برای امام زمان در تعجیل ایشان؛ که تنها راهکار مناسب برای حل مشکلات است.
این فرقه قبل و بعد از انقلاب فعالیتهای وسیع داشتند و تنها با اخطار حضرت امام خمینی (ره) و افشاگری ایشان از ماهیتشان؛ این افراد، انجمن خود را در بعد از انقلاب تعطیل کردند.
4- گروه موسوم به تشیع لندنی؛ که خطرناکترین گروه انحرافی تشیع است. این گروه شامل افراد زیر است:
برادران شیرازی (سید صادق و سید مجتبی)؛ یاسر الحبیب، الهیاری، ابراهیمی که یکی از هتاکان به شهید مطهری است.
ویژگی این گروه:
الف) ایجاد و استفاده وسیع از رسانههای جمعی مثل سایتها و شبکههای ماهوارهای؛
ب) نفی ولایتفقیه و توهین و انتقاد از علمای بزرگ شیعه به دلیل عدم همکاری با افکار این افراد؛
ج) جدایی دین از سیاست؛
د) ترویج افکار خرافی و خطرناک بین شیعه و هتاکی و مقابله با علمای بزرگ شیعه که سعی در زدودن این افکار خطرناک داشتند و دارند؛ همانند قضیه عروسی حضرت قاسم (ع) در کربلا که شهید مطهری با ادله فراوان این مسأله را حل کردند و توهین و افترا تشیع لندنی و در رأس آن ابراهیمی؛
ه) اختلافافکنی بین شیعه و سنی و ترویج این اندیشه که شیعه باید سنی را لعن و حتی دشنام دهد و توهین به بزرگان و ائمه و علمای اهل تسنن و رواج کتب توهینآمیز در مورد از جمله رواج کتاب توهینآمیز به همسر پیامبر و تهمت فحشا زدن به همسر پیامبر توسط کسی به نام یاسر الحبیب؛
ز) دشمنشاد کردن و بهخصوص شاد کردن علمای وهابیت و از بین بردن ترس علمای وهابیت از گرایش جوانان به تشیع با رواج این افکار غلط.
آقای دکتر زینلی سپس به اقدامات عملی علمای بزرگ اسلام و شیعه در مورد رفع شبهات و تهمتها و رفع اختلافات بین شیعه و سنی پرداختند. در آخر نیز به پخش کلیپی از اقدامات تشیع لندنی اقدام کردند و توضیحاتی پیرامون این کلیپ دادند. البته به سبب کمبود وقت، قرار شد در جلسهای دیگر ادامهی این مباحث صورت بگیرد.
در پایان جلسه پرسش و پاسخ برگزار شد و استقبال خوبی را از طرف دانشجویان ابراز شد.
لازم به ذکر است که دکتر منتظر القائم نیز پیرامون صحبتهای دکتر زینلی به نکاتی در جهت روشنتر شدن موضوعات اشاره کردند.